# TIBBİ MALPRAKTİS (HEKİM HATASI)
Malpraktis, kelime anlamı itibariyle, herhangi bir mesleğin yerine getirilmesi esnasında, meslek sahibinin kusurlu uygulamalarını ifade etmektedir. Tıbbi malpraktis ise; hekim başta olmak üzere sağlık personeli tarafından gerçekleştirilen tıbbi müdahalenin tıbbi standarda aykırı olması nedeniyle hastanın zarara uğraması demektir. Hekimlik Meslek Etiği Kuralları'nın ''Hekimliğin Kötü Uygulanması'' başıklı on üçüncü maddesinde malpraktis şu şekilde tanımlanmıştır:

Hekimliğin Kötü Uygulanması (Malpraktis)

Madde 13-Bilgisizlik, deneyimsizlik ya da ilgisizlik nedeniyle bir hastanın zarar görmesi "hekimliğin kötü uygulaması" anlamına gelir. 

Hekimin; tanı ve teşhis, muayene, tedavi, kontrol aşamalarının tamamında özen yükümlülüğü mevcuttur. Ancak, söz konusu özen yükümlülüğü her hekim için aynı düzeyde olmak zorunda değildir. Örneğin; pratisyen hekimden beklenen özen ile uzman cerrahtan beklenen özen aynı olmayacaktır. Bu nedenle, sorumluluk değerlendirmesi yapılırken bu husus muhakkak dikkate alınacaktır. 

Hekimlerin malpraktisten kaynaklanan sorumlulukları, kusur sorumluluğuna dayanmaktadır. Nitekim, hekimlik faaliyetlerinin başlangıcından sonuna kadar devam eden süreç içerisinde, hekimin kontrolünde olmayan sebeplerden ötürü çeşitli komplikasyonlar gelişebilmektedir. Bu komplikasyonlardan hekimin sorumlu tutulabilmesi ve malpraktis olarak kabul edilebilmesi için hekimin kusurunun ispatlanması gerekmektedir. Ancak, hekimin sorumluluğu her ne kadar kusur sorumluluğuna dayansa da, bu sorumluluğun kapsamı; hastanın öyküsünü doğru şekilde alma ve muayene yükümlülüğü, teşhis koyma ve tedavi yükümlülüğü, bizzat teşhis ve tedavi ile ilgilenme yükümlülüğü, hastayı aydınlatma yükümlülüğü, hastanın rızasını alma yükümlülüğü, özen ve sadakat yükümlülüğü, sır saklama yükümlülüğü, kayıt tutma yükümlülüğü gibi pek çok yükümlülük ile geniş tutulmuştur. Örneğin; hekimin hastayı tedavi ederken başvuracağı yöntemin; en güvenilir, en hızlı, en masrafsız yöntemi seçmesi ve tüm hususlarda hastayı aydınlatması, gerekli durumlarda hastanın veya hasta yakınının yazılı onayını alması gerekmektedir. Söz konusu süreçlerde yaşanabilecek herhangi bir ihmal neticesinde, hastada bir zarar meydana gelmesi halinde hekimin cezai, hukuki ve idari sorumluluğu doğacaktır. 

''Dava, davacının motosiklet kazası sonucunda sağ el bileğinde meydana gelen travma sonucunda davalı doktora başvurduğu, doktorun kusuru sebebiyle ameliyat sırasında ve sonrasında uygulanan yanlış tedaviler sonucunda, kırık hattında kaynama oluşmaması sonucunda sağ el bileğinin sakat kaldığının saptanması sebebiyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. Uyuşmazlık ameliyatı gerçekleştiren davalı doktorun, davacının sağ el bileğinde meydana gelen arazın oluşmasında hukuka aykırı bir eyleminin, giderek kusurunun bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır. Davadaki ileri sürülüşe ve kabule göre dava temelini vekillik sözleşmesi oluşturmaktadır. Eş deyişle dava, davalı doktorun vekillik sözleşmesinden kaynaklanan özen borcuna aykırılık olgusuna dayanmaktadır. (BK.386, 390 md ) Vekil, iş görürken yöneldiği sonucun elde edilmemesinden değil de bu sonuca ulaşmak için yaptığı uğraşların özenle görülmemesinden sorumludur. Vekilin sorumluluğu, genel olarak işçinin sorumluluğuna ilişkin kurallara bağlıdır (TBK.390/2). Vekil, işçi gibi özenle davranmak zorunda olup, hafif kusurundan bile sorumludur. (TBK.321/1) O nedenle doktorun meslek alanı içinde olan bütün kusurları (hafifte olsa) sorumluluğun unsuru olarak kabul edilmelidir. Doktor, hastanın zarar görmemesi için yalnız mesleki değil, genel hayat tecrübelerine göre herkese yüklenebilecek dikkat ve özeni göstermek zorundadır.

Doktor tıbbi çalışmalarda bulunurken bazı mesleki şartları yerine getirmek hastanın durumuna değer vermek, tıp biliminin kurallarını gözetip uygulamak tedaviyi her türlü ihtiyat tedbirlerini alarak yapmak zorundadır. Doktor, ufak bir tereddüt gösteren durumlarda bu tereddüdü ortadan kaldıracak araştırmalar yapmak ve orada koruyucu tedbirler almakla yükümlüdür. Çeşitli tedavi yöntemleri arasında seçim yaparken hastanın özelliklerini göz önünde tutmalı onu gereksiz risk altına sokmamalı en emin yolu tercih etmelidir. Gerçekte de mesleki bir iş gören; doktor olan vekilden, ona güvenen müvekkil titiz bir ihtimam ve dikkat göstermesini beklemekte haklıdır. Titiz, özen göstermeyen bir vekil, BK. 394/1 uyarınca vekâleti gereği gibi ifa etmemiş sayılmalıdır.'' (Y. 13. HD. 18.11.2015, E. 2014/26571, K. 2015/33584, (E.T.29/03/2020) 

Doktrindeki baskın görüşe göre, hekimin malpraktisten sorumluluğu borçlar kanununda zikredilen vekalet sözleşmesi hükümleri kapsamında değerlendirilmektedir. Ancak, olayın özelliklerine göre eser sözleşmesine ilişkin hükümlerin veya haksız fiil hükümlerinin uygulanması da mümkündür. Bu kapsamda malpraktis nedeniyle maddi ve manevi tazminat davasının şartlarının oluşabilmesi için;  hekim tarafından hastaya tıbbi bir uygulama yapılmalıdır, hastaya yapılan uygulama hatalı olmalı ve hekimin kusuruna dayanmalıdır, hatalı uygulama neticesinde bir zarar meydana gelmelidir ve meydana gelen zararın hekim hatasından kaynaklandığı ispatlanmalıdır. Örneğin; hastanın hekimin uygun gördüğü ilaçları kullanmaması, önerilen tedavilere uymaması gibi nedenlerden ötürü meydana bir zarar gelirse artık burada hekimin uygulaması ile zarar arasındaki illiyet bağının koptuğu söylenebilecektir. Bu hususun ispatlanması açısından ise hekimin hastayı doğru şekilde aydınlattığını ortaya koyması önem arz etmektedir.

Malpraktis davalarında bir diğer husus da, hekim hatasının nasıl tespit edileceği sorunudur. Malpraktisin tespiti uzmanlık gerektiren bir husus olduğundan, ancak bilirkişi marifetiyle tespit edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, hastada meydana gelen zararın komplikasyon değil de hekim hatasından kaynaklı olduğu düşünülüyorsa ve şartları oluşmuş ise açılacak olan davada bilirkişi deliline dayanılmalıdır. Mahkemenin gerekli görmesi halinde adli tıp kurumundan uzman görüşü alınarak, hekimin kusuru değerlendirilecek ve sonucuna göre uygun görülecek bir tazminata hükmedilecektir. 

“…Mahkemece, her ne kadar mevcut durumu “... gelişen mesane hasarının her türlü özene rağmen oluşabilen, herhangi bir tıbbi ihmal ve kusura izafe edilemeyen komplikasyon...” olarak niteleyen adli tıp raporu işaret edilmek suretiyle, davanın reddine karar verilmiş ise de, idrar kesesindeki yırtığın boyutu göz önünde bulundurulduğunda, davalı doktorun ortaya çıkabilecek riskleri ortadan kaldırmak adına ameliyat öncesi ve sonrası yapması gereken girişimlerin neler olduğunun, ameliyat sırasında durumun tespit edilip edilmediğinin, ameliyat sonrasında derhal müdahale edilip edilmediğinin, zararın azalması veya ortadan kaldırılması adına ne yapıldığının, bu aşamalarda davalı doktorun ihmalinin ve kusurunun bulunup bulunmadığının da tartışılması gerekir.''(Yargıtay 13. H.D.5/4/2017, E.2015/40778 K.2017/3963 (E.T. 29/03/2020))

Malpraktis davaları gerek hekim gerekse hasta yönünden dikkat edilmesi gereken süreçleri içermektedir. Nitekim, her somut olay kendi içinde farklılık arz etmektedir ve her olayda hekimin sorumluluk sınırlarının doğru tespit edilmesi, hukuken izlenilecek süreçlerin belirlenmesinde en önemli adımdır. 

Somut durumun özelliklerine göre hastanın tazminat hakkı mevcut olsa da, hekimin uygulamasının Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil etmemesi söz konusu olabilir. Hekimin uygulaması haksız fiilin unsurlarını taşıyor ancak söz konusu suçların unsurlarını taşımıyor olması mümkündür. Bununla birlikte, şartları mevcutsa kasten/ taksirle yaralama veya öldürme, görevin kötüye kullanılması gibi suçların oluşması da mümkündür. Bu durumlarda, savcılık aracılığı ile suç duyurusunda bulunulması ve bakanlıktan soruşturma izni alınması halinde ceza yargılamasına devam edilecektir.

Tazminat sorumluluğu açısından ise hekimin devlet hastanesine bağlı olması halinde, idare hukuku uygulama alanı bulacaktır. Hekim şahsi olarak disiplin yaptırımı ile karşı karşıya kalırken, ilgili hastaneye karşı da hizmet kusuru nedeniyle tam yargı davası açılabilecektir. Hastane tarafından hastaya ödenmesine hükmedilen tazminat miktarını ise hastane daha sonra hekime kusuru oranında rücu edebilecektir. 

Hekimin özel hastanede görev yapması halinde, hekim iş sözleşmesi ile çalıştığı hastaneye bağlı olduğundan, Türk Borçlar Kanunu uyarınca hastanenin tazminat sorumluluğu doğacak ve yine kusur oranında rücu ilişkisi söz konusu olacaktir. Ancak, hastane-hekim-hasta arasındaki hukuki ilişki karma sözleşmelerden de olaşabileceğinden ötürü öncelikle anılan ilişkinin doğru tespiti gerekmektedir. 

Hekim, kendi kliniğinde hizmet veriyor ise bu durumda hekim ile hasta arasında Türk Borçlar Kanunu kapsamında vekalet sözleşmesi veya eser sözleşmesi ilişkisi doğacağından, idare hukuku değil, özel hukuk mahkemeleri nezdinde ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu kapsamında yargılama yapılacaktır.

Her ne kadar yazımızda sıklıkla ''hekim'' uygulamalarından örnek verilmiş ise de; yukarıda da belirttiğimiz üzere tıbbi malpraktis sorumluluğu hekimler, diş hekimleri, hemşireler, eczacılar başta olmak üzere sağlık ve tedavi hizmeti sunan tüm sağlık çalışanları için mümkün olabilecektir. Bu nedenle, tıbbi malpraktisin gündeme gelebileceği durumlarda gerek hekimin gerekse hastanın hak kaybına uğramaması adına hukuki süreçlerin  bir uzmana danışılarak yürütülmesini tavsiye ederiz.

Sağlıklı Günler Dileriz.

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**















malpraktis-doktor-hatasi-tazminat-davasi-700x400.jpeg

Hekimin hastayı tedavi ederken başvuracağı yöntemin; en güvenilir, en hızlı, en masrafsız yöntemi seçmesi ve tüm hususlarda hastayı aydınlatması, gerekli durumlarda hastanın veya hasta yakınının yazılı onayını alması gerekmektedir. Söz konusu süreçlerde yaşanabilecek herhangi bir ihmal neticesinde, hastada bir zarar meydana gelmesi halinde hekimin cezai, hukuki ve idari sorumluluğu doğacaktır. 

TIBBİ MALPRAKTİS (HEKİM HATASI) 

Av. Nurefşan İrdemez

linkedin

phone

email

İnsanoğlu zamanın başından beri hayatını kolaylaştırmak için yeni teknikler aramış ve icatlar üretmiştir. Avcı ve toplayıcılar, kendilerini savunmak, avlanmak ve barınmak kısaca hayatta kalmak için yeni silah ve yöntemler bulmuşlardır. 

Zaman ilerledikçe yapılan yeni icatlar ve incelemeler sonrası insanlığın biriken bilgileri ile daha ileri seviyelerde icatlar yapılmıştır. Tarım ve hayvancılık yapan insanlar aynı zamanda genetik çalışmalar da yapmış ve ortaya yeni bitki türleri ile hayvan türleri çıkarmışlardır. Ayrıca tarım ve hayvancılıktan daha çok verim elde etmek amacı ile eski bilgilerinden yola çıkarak yeni yöntemler bulan insanoğlu, her yeni ve uygulanabilen fikir ve icat ile hayatını biraz daha kolaylaştırmış verimi biraz daha artırmıştır.

İnsanlığın daha yakın tarihine gelindiğinde ise, buhar enerjisi ve makineleşme sonucu ortaya çıkan yeni dönem, sanayi devrimi ile ateşlenmiş ve günümüz teknolojilerine kapıları aralamıştır. 

İşte zamanla daha önce insanlığın hayatını kolaylaştırmak, toplu bilgi havuzuna ekleme yapmak yahut kişisel şanı, serveti ve yaşama süresini artırmak için yapılanmakta olan icatlar ve bu icatların çoğu zaman isimsiz mucitleri yerini devlet ve hukuk korumasına bırakmıştır. 

Antik yunan zamanında insanların hayatını kolaylaştırdıkları için ödüllendirilen mucitler sistemi giderek yerini, teknolojinin önemini ve getirisini kavrayan devletlere ve onlarım ülkelerine mucit çekme yarışmasına bırakmıştır. 14. yüzyıl başlangıcında çeşitli Avrupa kıtası devletleri mucitlere tanıdıkları imtiyazlarla onları ülkelerine çekmeye çalışmış ve bu gelişmeler 15. yüzyılda 
Venedik’te ilk patent kanunu düzenlemeleri ile sonuçlanmıştır.

Venedik’in bu düzenlemesini İngiltere takip etmiş ve kısa bir sürede patent koruması uygulamaları yaygın hale gelmiştir. 

Peki patent nedir? Nasıl bir koruma sağlar? Patent korumasına dahil olmanın şartları nelerdir? Gündelik hayatta patent konusunda doğru bildiğimiz yanlışlar nelerdir? Patent belgesi alma süreci nasıl işler? Bloğumuzda yer alan patent serimizde tüm bu soruları ve daha fazlasını yanıtlamaya çalışacağız.

Serimizin ilk zinciri olan bu yazımızda patentin kısaca ne olduğunu anlatmakla başlayalım. Patentin sözlük anlamı “bilimsel ve teknik bir buluşun ya da böyle bir buluşu uygulama alanında kullanma hakkının kime ait olduğunu gösteren resmi belge” şeklindedir. 

Patent her şeyden önce insan zekası, düşüncesi ve emeğinin bir ürünü olduğundan bir fikri haktır. Patent hakkı düşüncesi oluşturulurken, patentlenen icat ya da tekniğin getirmiş olduğu bilgi ve teknolojiden bütün insanlığın yararlanması ve mucidin bireysel yararı olarak özetlenebilecek iki yararın dengesi kurulmaya çalışılmıştır. 

Toplumsal ve bireysel bu iki yarar birbiri ile oldukça çetin bir çatışma içerisindedir. Burada kanun koyucular toplum için gerekli bilgilerin tek bir kişinin elinde uzun bir süre kalmasını ve bir monopol piyasa oluşmasını engellemeye çalışmışlardır. 

Örneğin telefon 20 yıllık patent koruması yerine sürekli yenilenebilir olan marka koruması benzeri bir şekilde korunsa; bu teknoloji başka kimse tarafından kullanılamaz, sadece tek bir elden, oldukça yüksek fiyatlara üstelikte satıcının keyfine göre satılırdı. Öteki yandan telefona dair teknoloji açıklanmayacağından ya da telefon icadının yeniden üretilmesi yasak olacağından bu buluşu geliştirmek isteyen olmayacaktır. Durum bu olsa idi belki de iki yüz yıl daha yalnızca kablolu telefon kullanabilecek ve cep telefonu gibi bir icatla asla tanışamayacaktık.

Örneğimizde görüldüğü üzere patent hakkının uzun süre korunması, topluma ve insanlığın bilgi hazinesine ayrıca teknolojik gelişmelere çok büyük negatif etkiler getirecektir. Bir yandan mucidin herhangi icadından yarar elde edemeyeceği ve hiçbir koruma alamayacağı bir dünya düşünelim. İnsanların kar veya haklar elde edemeyeceği bir durumda emek ve para harcayarak herhangi bir gelişmeye katkı sağlamak istemeyeceğini ve teknolojik gelişmenin bu durumda da yavaşlayacağını kolayca öngörebiliriz. 

Türk hukukunda patent hakkı, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu(SMK) Dördüncü Kitap’ta düzenlenmiştir. Kanunumuz, bir patent tanımlaması yapmamıştır. Bunun yerine, 82. maddenin ilk fıkrasında patentlenebilik şartlarına değinmiş ardından ise patentlenebilir olma sınırlarını çizmiştir.

Patent, teknolojinin her alanında yapılan, yeni olan sanayiye uygulanabilen ve buluş basamağına sahip icat ya da tekniğin yetkili kurumca verilen belge ile koruma altına alınmasıdır. Türkiye’de patent belgesi vermeye yetkili kurum Türk Patent ve Marka Kurumudur (TÜRKPATENT). Patent belgesi sahibine, patentlenen icat ya da teknik üzerine çeşitli haklar verir. 

Gerçekten patent hakkı sahibine; patentlenen buluşu ya da tekniği üretme, sergileme, ticari olarak kullanma, lisanslama, satma, yurtdışına çıkarma ve yurtdışında ticari olarak kullanma hakları vermektedir. Bunun yanında patent sahibi patentlenmiş buluşun ya da tekniğin izinsiz olarak; kullanılması, üretilmesi, sergilenmesi, buluş üzerinden ticari olarak gelir elde edilmesi, yurtdışına çıkarılması gibi üçüncü kişilerce yapılan fiilleri önleme, durdurma ve tazmin edilme haklarına sahiptir.

Patent hakkı; telif hakları, marka ve coğrafi işaretlerden farklı olarak kısa süreli olarak sağlanan bir haktır. Mucidin icadı ya da tekniği üzerindeki patent hakkı çoğu hukuk düzeninde başvurudan itibaren 20 yıl olarak kabul edilmektedir. 20 yıl bittiğinde ise bu süre tekrar uzatılamayacak, patent hakkı ile korunan bilgiler insanlığın kullanması için halka açık hale getirilecektir.

Bir patent hakkından bahsedilebilmesi için öncelikle bir icadın varlığı gerekmektedir. Yazımızın başında insanların zamanın başından beri icat yaptığından bahsettik. Dolayısıyla rahatlıkla söyleyebiliriz ki bıçak, kazma, kürek, kurşun kalem, peçete, kaşık gibi günlük olarak sürekli kullandığımız ve görmeye çok alıştığımız bu eşyaların hepsi birer insan icadıdır. Sayılan eşyaların yapıldığı dönemde patent kanunları bulunsaydı hepsi ayrı bir patent korumasına konu olabileceklerdi. 

Günümüzde bir icat yapmak ve teknik bulmak bunların da patentlenebilmesi için üç veya beş yıl sürebilecek uzunca ve görece pahalı bir süreç gerekmektedir.

Mucit ve patent hakkı sahibi arasındaki farklar, buluş kabul edilme şartları, patentlenebilirlik, patent belgesi almak için gereken şartlar gibi konular serimizin gelecek yazılarında ele alınacaktır. Bu konulara ilgi duyuyorsanız edinimhukuk.com’u takipte kalmalısınız.

Son olarak söylemek gerekmektedir ki bu yazıda patent hakkına dair genel bir açıklamaya yer verilmiştir. Patent hakkında bilgi sahibi olmak için alanında uzman kişilerden danışma ve yardım alınması gerekmektedir.





Patent her şeyden önce insan zekası, düşüncesi ve emeğinin bir ürünü olduğundan bir fikri haktır.

PATENT NEDİR?

Av. Pakize Yıldırım



**NAFAKA ÖDEMEME CEZASI**

2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun  344. Maddesi'nin 1. Fıkrası "Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir." şeklinde düzenlenmiştir. İşbu kanun maddesi göstermektedir ki nafaka borcunu ödemeyen borçlu, belirli şartların da gerçekleşmesi neticesinde  tazyik hapsi ile karşı karşıya kalabilecektir. 

Tazyik hapsi, alacaklının başvurusu üzerine icra ceza mahkemesi tarafından verilir. Ancak nafaka alacaklısının başvuru aşamasında dikkat etmesi gereken önemli hususlar mevcuttur. İşbu hususlara dikkat edilmemesi hak kaybına sebebiyet verecektir.

**Nafaka alacaklısının, icra ceza mahkemesine şikayet sırasında dikkat etmesi gereken hususlar :**

- Nafakaya ilişkin bir mahkeme kararı olmalı ve bu mahkeme kararı halen geçerliliğini koruyor olmalıdır.
- Nafakayla ilgili karar icra takibine konu edilmiş ve ilgili icra takibi kesinleşmiş olmalıdır. 
- Şikayete konu nafaka alacakları, son üç aya ilişkin olabilir. 3 ay öncesi ile ilgili nafaka alacakları birikmiş nafaka alacağı olarak kabul edilip şikayete konu edilemeyecek işbu alacak için icra takibine devam edilecektir.

**Tazyik hapsi ne kadar süreliğine verilir? Verilen tazyik hapsi hangi halleder sonlanır?**


Nafaka alacaklısının şikayet üzerine, icra ceza mahkemesince verilecek tazyik hapsi cezası en fazla üç aydır. Nafaka borçlusunun, nafakayı ödemesi halinde tazyik hapsi sona erecektir. Ödeme yapmayan borçlu, hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilmesi ile ancak tahliye edilir. Ayrıca belirtmek isteriz ki İcra ve İflas Kanunu'nun 344/2 Maddesi "Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir." şeklindedir. İşbu madde gereğince nafaka borçlusu tarafından açılan nafakanın kaldırılması yahut azaltılmasına yönelik bir dava mevcut ise icra ceza mahkemesi nafaka borçlusu tarafından açılmış bu davaların sonucunu beklemeye karar verebilecektir.

**Tazyik hapsinin verilmesi nafaka borçlarını ortadan kaldırır mı? Verilen tazyik hapsinden sonra da nafaka borçlusu,  ödemekle yükümlü olduğu nafakaları ödemez ise tekrar tazyik hapsi verilebilir mi?**

Mahkemece tazyik hapsine karar verilmesi, nafaka borçlusunun borçlarını ortadan kaldırmayacaktır. Alacaklı tarafından yapılan şikayet sonrasında işleyen nafaka alacaklarını ödemeyen nafaka borçlusuna, şartları taşıyor ise alacaklının şikayeti üzerine tekrar tazyik hapsi verilebilir. Kısaca nafaka borçlusu, ödemesi gereken nafakaları ödemediği sürece icra takipleri ve tazyik hapisleri ile karşı karşıya kalma tehlikesi içerisinde olacaktır.


Her somut olaya göre hukuki durum değişebilecektir. Basit hatalar, somut olayın ve hukuki kuralların doğru irdelenmemesi sebebiyle hak kaybına uğramamak için uzman kişilerden yardım alınması tavsiye edilir. 


2004 Sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun  344. Maddesi'nin 1. Fıkrası "Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir." şeklinde düzenlenmiştir. İşbu kanun maddesi göstermektedir ki nafaka borcunu ödemeyen borçlu, belirli şartların da gerçekleşmesi neticesinde  tazyik hapsi ile karşı karşıya kalabilecektir. 

NAFAKA ÖDEMEME CEZASI

Av. Rümeysa Culfa

**İŞE İADE DAVALARI**


İş akdi geçersiz bir nedenle yahut da hiçbir neden gösterilmeksizin sonlandırılan işçi, şartları oluşmuş ise, işe iadesine yönelik de dava açabilmektedir. İşe iade davası açabilmenin birincil şartı iş akdinin işveren tarafından geçersiz bir nedenle sonlandırılması iken ikinci şart ise işçinin iş güvencesi kapsamında olmasıdır.

**Geçersiz  Nedenle Fesih Nedir?**

''Geçersiz Neden'' kavramına hakim olabilmek için öncelikle ''Geçerli Neden'' kavramını bilmek gerekmektedir. İş Kanununun gerekçesinde geçerli sebep, "_25 inci maddede belirtilenler kadar ağırlıklı olmamakla birlikte, işin ve işyerinin normal yürüyüşünü olumsuz etkileyen hallerdir. Bu nedenle, geçerli fesih için söz konusu olabilecek sebepler, işçinin iş görme borcunu kendisinden kaynaklanan veya işyerinden kaynaklanan sebeplerle ciddi bir biçimde olumsuz etkileyen ve iş görme borcunu gerektiği şekilde yerine getirmesine olanak vermeyen sebepler olabilecektir. Sonuçta, iş ilişkisinin sürdürülmesinin işveren açısından önemli ve makul ölçüler içinde beklenemeyeceği durumlarda, feshin geçerli nedenlere dayandığını kabul etmek gerekecektir_." şeklinde tanımlanmıştır. Bu durumda genel hatları ile haklı nedenle yahut da geçerli nedenle fesih kapsamına girmeyen fesihlerin geçersiz sebeplere dayandığı söylenebilecek ise de bu husus olaydan olaya değişiklik göstereceğinden bir avukata danışılmasında her zaman yarar olacaktır.

 İş Kanunu madde 18/3'de özellikle bazı hususların fesih için geçerli sebep oluşturmayacağı haller sayılmıştır. Kanunda sayılan haller dışında bazı Yargıtay içtihatlarınca geçerli nedenle fesih olarak kabul edilen haller işbu yazımız ile okurlarımıza sunularak ''geçersiz nedenle fesih' kavramının çerçevesi çizilmeye çalışılacaktır. **Yargıtay içtihatlarınca ''geçerli neden'' nedir?  **

- Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 20.10.2008 tarihli, 2008/3737 Esas ve 2008/27673 Karar sayılı ilamı ile işçinin ücretinin borcu nedeniyle haczedilmesinin belirli koşullar altında sözleşmenin feshinde geçerli neden oluşturduğu kabul edilmiştir: “_İşçinin ücretinin borcu nedeniyle haczedilmesi, istisnaen davranış nedeniyle feshi geçerli kılmalıdır. İşçinin ücretinin sık sık haczi nedeniyle, objektif bir bakış açısı altında, işyerinin, örneğin muhasebe veya hukuk servisinde önemli zaman kaybına neden olacak şekilde çalışma sürecinin veya işyeri organizasyonunun olumsuz yönde etkilendiğinin kabul edilmesi halinde geçerli fesih nedeninin kabul edilmesi gerekir._''
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 22.10.2007 tarihli, 2007/16878 Esas ve 2007/30923 Karar sayılı ilamında ise işçinin geçmişten gelen sabıkası, iş akdinin feshinde geçerli neden olarak kabul edilmiştir: “_Davacının geçmişte yasadışı örgüt üyesi olması, davacının görev yaptığı bölgede terör olaylarının artması ve demiryolu ulaşımının da hedefte bulunması, davalı işveren açısından iş ilişkisinin devamı için gerekli olan güvenin sarsıldığı, elverişli objektif olay ve vakıalara dayanan güçlü bir şüphenin bulunduğu anlamına gelmektedir. Davacının iş sözleşmesinin feshinin geçerli nedenle yapıldığı kabul edilmelidir._”
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 05.05.2008 tarihli, 2007/35816 Esas ve  2008/11432 Karar sayılı ilamında iş yeri gerekleri ile işten çıkarmalarda emekliliği gelen çalışanların işten çıkarılması geçerli neden olarak kabul edilmiştir: “_İşyerinde ekonomik, teknolojik, yeniden yapılanma gibi işletme içi veya işletme dışı nedenlerle meydana gelen işgücü fazlalığından dolayı işçi çıkarılmasında emekliliğe hak kazanmış olanların seçilmesi ve bu durumdaki personelin objektif ve genel bir uygulamaya tabi tutulması geçerli neden kabul edilmektedir_.” 
- Yargıtayın çeşitli kararlarında işçinin, beklenenden ve diğer çalışanlara kıyasla daha az verimle çalışması; iş sözleşmesi kurulurken beyan ettiği özelliklerini işine yansıtamaması; işle ilgili isteksiz davranması; müsrif olması ; sıklıkla işe geç gelmesi; kavgacı bir tutum sergilemesi ve ekonomik kriz gibi sebepler de geçerli neden olarak kabul edilmiştir.

**İşçinin İş Güvencesi Kapsamında Olması**

İş güvencesi, işçi ile işveren arasındaki dengeyi sağlamaya yönelik oldukça geniş kapsamlı bir kavram olup işbu yazımızda iş güvencesi kapsamında olmanın yalnızca şartları incelenecektir. İş Kanunu madde 18 ve devamı maddelerince iş güvencesi kapsamında olmanın şartları şunlardır: 

1-İş yerinde, aynı iş koluna tabi çalışan sayısı 30 ve daha fazla olmalıdır. İşverenin birden fazla işletmesi olsa dahi aynı iş kolunda çalışanların toplam sayısı üzerinden belirleme yapılır. 

2-İşçinin o iş yerinde ya da aynı işverenin işlettiği başka bir iş yerinde en az 6 aylık kıdemi olmalıdır. Yer altı işlerinde çalışan işçiler için ise kıdem şartı aranmamaktadır.

3-İşçi belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmalıdır.

4-İşçinin, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve  işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekillerinden biri olmamasıdır.

**Feshin İşçiye Yazılı Olarak Bildirilmesi**

İş Kanunu madde 19 ile işçinin, iş akdinin yazılı olarak feshedilmesi gerekliliği düzenlenmiştir. İş güvencesi kapsamında olan işçilerin iş akdinin, gerekçeleri de gösterilerek yazılı olarak feshedilmesi bir geçerlilik şartıdır. Bununla birlikte işverenin dayandığı geçerlilik sebebi, işçinin tavır ve davranışlarından yahut performansından kaynaklı ise işçinin savunmasının alınması da zorunludur. Ancak savunmanın yazılı ya da sözlü alınması noktasında bir geçerlilik şartı bulunmamaktadır. Kanımızca yazılı olarak alınması işverenin lehine olacaktır. Zira işverence, iş akdinin geçerli nedenle feshi somut delillere dayanmalı, hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak şekilde açık ve net olmalıdır. 

**Feshin Son Çare Olması İlkesi**

İşverenin geçerli bir sebeple iş akdini feshedebilmesi için bir diğer değinilmesi gereken husus ise feshin son çare olması gerekliliğidir. Bu gereklilik İş Kanunu madde 18'in gerekçesi ve Yargıtay içtihatlarından gelmektedir. İş Kanunu madde 18’in gerekçesinde, bu sebeple feshe ancak en son çare olarak gidilmesi ve geçerli sebep kavramı yorumlanırken de sürekli olarak fesihten kaçınma olanağının olup olmadığının araştırılması gerektiği belirtilmiştir. 

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 01.05.2006 tarihli, 2006/8138 Esas ve 2006/12228 Karar sayılı ilamında da bu ilkeye yer verilmiştir: “_Dosya içeriğine göre, davalı işveren ekonomik sıkıntıları ve borçlarından dolayı, toplu işten çıkarma kararı almış ve uygulamıştır. Bilirkişi, davalının ekonomik sıkıntı içinde olduğunu tespit etmiş ve buna göre feshin işyerinden kaynaklanan bir geçerli nedenle yapıldığını belirtmiştir. Ancak dinlenen davacı tanıkları, davalı işverenin fesihten sonra yeni işçi aldığını beyan etmişler, davacı vekili de feshin son çare olması ilkesinin dikkate alınmadığını iddia etmiştir. İşletme, işyeri ve işin gerekleri dolayısıyla yapılan fesihlerde, feshin en son çare olduğu ilkesi dikkate alınmalıdır. Bu anlamda, iş sözleşmesi feshedilen işçinin, mesleği ve vasfı nedeni ile başka bir bölümde değerlendirilme olanağı olup olmadığı, kısa süreli çalıştırılma, fazla mesaileri kaldırma tedbirleri araştırılmalıdır_.” 

**Dava Süreci**

İşçi, fesih bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde arabuluculuk kanun yoluna başvurmalı; arabuluculuk kanun yolunda anlaşamama tutanağının imzalandığı tarihten itibaren 2 hafta içerisinde ise, iş yerinin bulunduğu yerin İş Mahkemelerinde, bu yerde İş Mahkemesi mevcut değilse Asliye Hukuk Mahkemelerinde davasını açmalıdır. 

**İşçinin İşe İadesine Karar Verilmesi Halinde İşverenin Sorumlulukları**

İşçinin işe iadesine karar verilmesi halinde, kararın kesinleşmesinden itibaren 10 gün içinde işçi, işe başlatılması için işverene başvurur. Zorunlu olmamakla birlikte, ispat açısından bu başvurunun noter kanalı ile yapılması işçinin lehine olacaktır. Bu süre içerisinde başvuru yapmayan işçinin iş akdinin feshi geçerli hale gelecektir. 

İşveren, işçinin başvurusundan itibaren 1 ay içerisinde işçiyi işe başlatmak zorundadır. Eğer işveren, işçiyi işe başlatmazsa Mahkemece en az 4 aylık en çok da 8 aylık ücreti üzerinden hesaplanan, bir işe başlatmama tazminatını işçiye ödemek zorunda kalacaktır. 

İşçi işe başlatılmış olsun ya da olmasın çalışmadığı dönemlere ilişkin olarak en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarını da alabilecektir. 

İşverenin işçiyi işe başlatma kararına rağmen işçi makul sürede işe başlamamışsa iş akdi feshedilmiş sayılacaktır.

Bu yazımızda her ne kadar genel hatları ile işe iade davalarından bahsetmiş isek de somut olaya göre değişen birçok husus bulunmakta olup hukuki sürecin daha sağlıklı yönetilmesi adına her zaman bir uzmandan yardım almakta fayda vardır. 














İş akdi geçersiz bir nedenle yahut da hiçbir neden gösterilmeksizin sonlandırılan işçi, şartları oluşmuş ise, işe iadesine yönelik de dava açabilmektedir. İşe iade davası açabilmenin birincil şartı iş akdinin işveren tarafından geçersiz bir nedenle sonlandırılması iken ikinci şart ise işçinin iş güvencesi kapsamında olmasıdır.


İŞE İADE DAVALARI

Av. Hüsne Şahin

Türk Ceza Kanunu m.125’de tanımlanan hakaret suçu, “Kişilere Karşı Suçlar” ana başlığı altında yer alan “Şerefe Karşı Suçlar” kapsamında düzenlenmiştir. Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte “somut bir fiil veya olgu isnat etmek” veya “sövmek” suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde oluşan seçimlik hareketli bir suç tipidir. TCK 125. maddesinde belirtildiği üzere kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte bir fiil veya olgu isnat edilmelidir. Bu kavram neticesinde hangi kelimelerin kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte olduğu ile ilgili somut olaylar incelenecektir. Bu kapsamda Yargıtayın yerleşik kararları ışığında sıkça sorulan bazı kelimelerin hakaret sayılıp sayılmayacağı yazımızda incelenmiştir.

-İlk olarak Yargıtay bazı kelimeleri kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek ağırlıkta bulmamış bu kelimeler için" kaba hitap , nezaket dışı kelime ve sözler" ifadesini kullanmıştır. Aşağıda  belirtilmiş bu kelimeler kaba söz/hitap kabul edilecek ve hakaret suçunu oluşturmayacaktır.

"...'**terbiyesiz herifler** ' biçimindeki sözlerin, nezaket dışı kaba hitap tarzı olup, sövme, somut bir fiil ya da olgu isnadı olarak kabul edilemeyeceği, müştekilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurları oluşmadığından.."18.Ceza Dairesi 2017/6450 E. ,  2019/10939 K.

“...'**sizden bu beklenir adalet bu kadar, siz insan mısınız**' şeklindeki sözlerinin mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu gözetilmeden hükümlülük kararı verilmesi..." 18. Ceza Dairesi 2015/6492 E.  ,  2015/3335 K.


"...'**Ateist, Allahsız Kitapsız**' tarzında sözler söylediği, şeklinde kabul edilen olayda, sanığın kullanmış olduğu ifadelerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden...."18. Ceza Dairesi 2015/35894 E.  ,  2017/8117 K.

"...' **sen kalıbının adamı değilsin**' şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözleri ile sanık ...’ın ...’e söylediği kabul edilen '**ne diyorsun lan**' şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinin, tarafların onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle .."18. Ceza Dairesi 2017/7394 E.  ,  2019/10751 K.

"...**'kıllık yapıyorsunuz, boşuna oturuyorsunuz, işinizi yapmıyorsunuz terbiyesiz**' şeklindeki sözün muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibariyle oluşmadığı gözetilmeden.." 18. Ceza Dairesi  2019/1873 E.  ,  2019/6555 K.

"...'**Sizin maaşınızı biz veriyoruz, biz konuşuruz ama siz konuşamazsınız, çeneni kapat**' şeklinde söylediği sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek tarzda somut bir fiil isnadı ya da sövme içermediği, kaba hitap tarzı niteliğinde olduğu, dolayısıyla hakaret suçunun unsurları itibari ile oluşmadığı gözetilmeden..."18. Ceza Dairesi  2015/4229 E.  ,  2015/5707 K.

"...'**ne kadar bencil ve yalancı adam olduğunu Allah bana gösterdi, yalancılar**' şeklindeki sözün, mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı davranış niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..."18. Ceza Dairesi  2019/11735 E.  ,  2020/7439 K.

"...'**delikanlı değilsin, sen karısın**' şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinde hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..." 18. Ceza Dairesi  2015/44413 E.  ,  2017/15756 K.

"...'**sen şizofren hastasısın, iki ruhlusun, doktora git bir an evvel sağlığına kavuş** 'şeklindeki sözlerinin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden ..." 18. Ceza Dairesi 2015/11055 E. ,  2015/10949 K.

-Yine Yargıtay Ceza Genel Kurulu ve Yargıtay Ceza Daireleri beddua niteliğindeki sözleri hakaret olarak kabul etmemiştir.

"...'**Bu mu sizin adaletiniz, Allah belanızı versin, Allah çoluğunuzdan çocuğunuzdan çıkartsın**' şeklindeki sözlerinin muhatabın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı ve beddua niteliğinde olduğu..."18. Ceza Dairesi   2016/12319 E.  ,  2018/11613 K.

"..'**canın cehenneme**' biçimindeki sözlerin katılanı aşağılama, küçültme boyutuna ulaşmayan, rahatsız edici tarzda dile getirilmiş beddua niteliğinde olduğu gözetilerek...18. Ceza Dairesi 2015/6116 E.  ,  2015/3252 K.

"... ' **Bismillahirrahmanirrahim bizi yaratan, kollayan, rızıklandıran Allah'a ham dolsun, peygamberlerine selam olsun, siz bizi çok üzdünüz, canımızdan can aldınız, Yüce Allah ahiretinizi cehenneme çevirsin, her iki cihanda yüzünüz gülmesin, Allah'ın laneti senin ve ailenin üzerine olsun, utanmadan bir de yılbaşı kutluyon, Allah'ın gazabı ve laneti senin ve ailenin üzerine olsun, ahiretin cehennem olsun, bu da Allah'dan son dileğim, Allah her şeye kadirdir bir daha arama sakın sakın, çoluğundan çocuğundan çıksın amin**' şeklindeki ifadelerin mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, beddua niteliğinde olması nedeniyle, hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden.."18. Ceza Dairesi      2015/6761 E.  ,  2015/6018 K.

-Ağır eleştiri veya rahatsız edici sözler hakaret suçu kapsamında değerlendirilmeyecektir.

"...'**senden memur olmaz, ne biçim memursun**' şeklinde ağır eleştiri niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..." 18. Ceza Dairesi   2016/17613 E.  ,  2019/3425 K.

"... Ağır Ceza Mahkemesi heyetinde bulunan hakimlere yönelik söylediği kabul edilen '**Yuhh adaletiniz bu mu**' şeklindeki sözlerin mahkeme heyetinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..."18. Ceza Dairesi   2015/6151 E.  ,  2015/3567 K.

"...'**Sen ne işe yararsın, bilmiyorsan burada oturma, seni buraya kim oturttu?**' şeklindeki sözlerin, ağır eleştiri ve kaba hitap tarzı niteliğinde olması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden..."18. Ceza Dairesi  2015/7358 E.  ,  2015/14397 K.

"...'**kimsin ulan sen, tahsilatçı mısın mafya mısın tetikçi misin avukat mısın**' şeklinde, ağır eleştiri ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerinde hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden.."18. Ceza Dairesi  2015/37776 E.  ,  2017/8960 K.

Hangi kelimelerin hakaret sayılıp sayılmayacağı hususunda net bir ölçüt bulunmamaktadır. Her somut olay kendi içinde ayrı değerlendirmelidir. Bu doğrultuda Yargıtay kararları somut olay değerlendirilmesi açısından bize ışık tutmaktadır. Doğru değerlendirme için uzman bir kişiden yardım almak faydalı olacaktır.


Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte “somut bir fiil veya olgu isnat etmek” veya “sövmek” suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak şeklinde oluşan seçimlik hareketli bir suç tipidir.

Hakaret Sayılmayan Kelimeler

Av. Malhun Cenk Aydın

## İsim ve Soyisim Kaydının Düzeltilmesi ve Değiştirilmesi Mümkün Müdür?
Nüfus kayıt örneği, kişinin aile kütüğündeki nüfus kaydının çıkarılarak aslına uygunluğu onaylanmış ve aksi kanıtlanıncaya kadar geçerli olan resmi bir belgedir. Nüfus kaydı; kişinin isim, soyisim, uyruk, cinsiyet, anne adı, baba adı gibi esaslı kimlik bilgilerini içermektedir. Bu kayıtlar çeşitli sebeplerden ötürü hatalı olarak düzenlenebilmektedir. Nüfus kaydında yapılan hataların düzeltilmesi ise ancak mahkeme yolu ile mümkündür. Nitekim, nüfus kaydında yapılacak değişiklikler kamu düzenini ilgilendiren hususlardandır. Bu nedenle, bazı istisnalar haricinde, Nüfus Müdürlükleri'nin kişilerin talebi ile nüfus kaydında değişiklik yapmaları mümkün değildir. Uygulamada en sık karşılaşılan talepler, isim ve soyisim kayıtlarının düzeltilmesi ve değiştirilmesine yönelik taleplerdir. 

## İsim ve Soyisim Kaydının E-Devlet Aracılığı İle Düzeltilmesi Mümkün Müdür?

Nüfus kütüklerine hatalı veya eksik olarak tescil edilen bilgilerin Nüfus Müdürlükleri aracılığı ile düzeltilmesi mümkündür. Bu durumda, kişiler e-devlet üzerinden talep oluşturmak suretiyle düzeltme talebinde bulunabilmektedir. Ancak, bu düzeltmeler sınırlı değişiklikler için geçerlidir. Vatandaşlara bir defaya mahsus olarak verilen bu hak, yalnızca yazım hatalarından kaynaklanan maddi hataların düzeltilmesi veya açık bir şekilde genel ahlaka aykırı olarak görülen isim soyisim kayıtlarının düzeltilmesi için kullanılabilecektir. Örneğin; kişinin nüfus kaydında ''Ayişe'' olan isminin ''Ayşe'' olarak düzeltilmesi veya ''Rabiye'' olan isminin ''Rabia'' olarak düzeltilmesi mümkündür. Bununla birlikte, toplum içinde gülünç karşılanabilecek veya genel ahlak kuralları ile örtüşmeyen isim ve soyisimlere örnek olarak; kişinin nüfus kaydında ''Dönek, Koyun, Ahmak, Şebek'' gibi soyisimlerin değiştirilebilmesi mümkündür. Ancak, kişilerin bunun dışında yapacakları tüm değişiklikler ancak mahkeme yolu ile söz konusu olabilecektir. 

## İsim ve Soyisim Değişikliğinin Şartları Nelerdir?
Nüfus kaydındaki basit maddi hataların düzeltilmesi dışında, söz konusu kayıtların değiştirilmesi de belli şartlar altında mümkündür. Örneğin bir kişi ''Memet'' olan adının ''Mehmet'' olarak düzeltilmesini E-Devlet üzerinden talep edebileceği gibi mahkeme yolu ile de talep edebilecektir. Ancak, ''Memet'' olan isminin ''Mustafa'' olarak değiştirilmesini isteyen kişi bunu ancak mahkeme aracılığı ile talep edebilecektir. Ancak, kişilerin bu kayıtları keyfi olarak değiştirmeleri mümkün değildir. İsim ve soyisim değişikliği, isim ekleme veya isim çıkarma taleplerinin mahkeme tarafından kabul edilebilmesi için haklı sebeplerin varlığı gerekmektedir. 

Türk Medeni Kanunu'nun 27. Maddesi uyarınca: ''Adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir.'' Denilmektedir. Bu doğrultuda hem isim hem de soyisim değişiklikleri için haklı sebeplerin varlığı aranmaktadır. İlgili maddede, haklı sebeplerin neler olduğu tek tek sayılmamış ve bu konuda takdir yetkisi hakime bırakılmıştır. Uygulamada, haklı nedenleri Yargıtay içtihatları ışığında değerlendirmek mümkündür. Yargıtay kararlarına bakıldığında isim değişikliği için haklı neden sayılan hallerin başında; kişinin toplum içerisinde farklı bir isimle biliniyor ve tanınıyor olması, kişinin ismini benimseyememiş olması, kişinin ismiyle ilgili bir travmasının bulunması, isminin gülünç veya genel ahlaka aykırı olması gibi nedenler gelmektedir. Soyisim değişikliği için kabul gören haklı nedenler ise genellikle isim değişikliği için sayılan nedenler ile aynı olmakla birlikte, kişinin babası ile ilgili manevi sebeplerin varlığı hallerinde de mümkündür. Örneğin; kişinin babasının babalık görevlerini yerine getirmemesinden kaynaklı olarak babası ile bağ kuramamış olması gibi nedenler soyisim değişikliği için haklı sebep olarak kabul edilebilmektedir. 

_''İsmini benimsemeyen, kişiliği ile özdeşleştiremeyen kişinin, ismini değiştirmek en doğal hakkıdır. Kişi genellikle belli bir soyadı ile doğar ve doğar doğmaz da ailesi tarafından konan bir isimle anılır. Bu kişi büyüyüp ergin oluncaya kadar öz veya soy ismini benimseyememiş onunla kendisini özdeşleştirememiş olmasına rağmen onu bu isimle veya soy ismiyle yaşamını sürdürmeye zorlamada hiç bir toplumsal yarar olamaz. Hal böyle olunca da, isim değiştirme istemlerini içeren davalarda davacının tercih ve arzusunun ön planda tutulması, onun öncelikle dikkate alınması gerekir.'' (Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 1989/1012 E, 1989/2375 K, 02.03.1989 T)_

_''4721 Sayılı Türk Medeni Yasasının 27. maddesi hükmü uyarınca "kişi haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir." Hangi hallerin haklı sebep teşkil ettiği konusu her bir davadaki özel koşullara göre mahkemece belirlenecektir. Bu belirleme yapılırken objektif koşullardan çok değiştirme isteminde bulunanın mahkemeye sunacağı özel nedenlerin dikkate alınması gerekir. Bu özel, kişiye özgü nedenler; istemde bulunanın kişiliği, sosyal statüsü, aile ilişkileri de gözönünde bulundurularak hakim tarafından değerlendirilmelidir. Ad ve soyadı kişiliğin ayrılmaz bir öğesidir. Kişi bununla anılır ve tanımlanır. Ad veya soyadı niteliği gereği onu taşıyan kişi tarafından benimsendiğinde anlam taşır. Adını benimsemeyen kişiliği ile özdeşleştirmeyen kimsenin, adını değiştirmek istemesi en doğal hakkıdır.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi  2015/3787 E.  ,  2015/17157 K.)_

_''Dava önadın değiştirilmesi istemine ilişkindir. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 27. maddesi hükmü uyarınca kişi, haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir. Yargıtay uygulamalarında yasanın buyurucu hükümlerine aykırı olmamak koşuluyla bir kişi çevresinde tanındığı adını kullanabilir ve bu adla nüfusa tescilini isteyebilir. Dosya içindeki bilgi ve belgelerin incelenmesinde, davacının yakın arkadaş ve akraba çevresinde "..." adıyla tanındığı ve bilindiği, kendisine bu ad ile hitap edildiği anlaşılmış olmakla davacı tarafından haklı nedeni kanıtladığından davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile reddi doğru görülmemiştir.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2015/22674 E.  ,  2016/566 K.)_

_''4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 27. maddesi hükmüne göre adın ve soyadın düzeltilmesi haklı nedenlere dayanılarak hakimden istenebilir. Somut olayda davacı, ailesi ve tüm çevresinde Leyla adı ile bilindiğini açıklamış, dinlenen tanıklar da davacıyı Leyla adı ile tanıdıklarını beyan etmiştir. Bu durumda davacının Leyla adı ile tanındığı dikkate alınarak davanın kabulüne karar vermek gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.''  (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E. 2014/18248 K. 2015/7152 T. 30.4.2015)_

_''Davacı dava dilekçesinde evlatlık olarak aldığı velayeti altındaki kızının adının aile arasında ve çevrede “Alara” olarak tanınıp bilinmesini istediğini, ancak nüfusa “Cansu” olarak kaydedildiğini, bu farklılığın ileride kendisini mağdur edeceğini dava etmiş, dinlenen tanık da bu iddiayı doğrular biçimde beyanda bulunmuş ise de, mahkemece davanın reddine karar verilmiştir. Medeni Yasanın 27. maddesine göre haklı sebebin varlığı halinde ismin değiştirilmesi mümkün olup Yargıtay uygulamalarında da kişinin çevresinde tanınıp bilindiği ismi ile anılmayı ve bunu kayden taşımayı istemesinin haklı sebep teşkil edeceği kabul edilmiştir. Bu halde kanuni bir sakınca da olmadığı anlaşıldığı durumda davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddi doğru görülmemiştir.'' (Yargıtay 18. Hukuk Dairesi 2002/9677 E, 2002/11606 K, 25.11.2002 T)_

_''Davacılar dava dilekçesinde, velayetleri altındaki kızlarının “Dersim” adı ile tanındığını ileri sürerek nüfus kütüğünde yazılı “Dilan” adının “Dersim” olarak değiştirilmesini istemişlerdir. Kişi, haklı nedenlere dayanarak adının değiştirilmesini hakimden isteyebilir. Davacıların kızlarının “Dersim” adı ile tanındığı dosya içeriğinden anlaşıldığına göre, adının değiştirilmesi için haklı nedeni bulunduğundan istemin kabulü gerekir.'' (T.C. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E. 2011/9929 K. 2011/12617 T. 12.12.2011)_

_''Davacı dava dilekçesinde...olan soyadının Ilgaz olarak düzeltilmesini istemiş, mahkemece davacının davasını ispatlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Davacı dava dilekçesi ve duruşmadaki beyanında; babasının annesini ve kendisini terk ettiğini, 2 yaşındayken annesinden boşandığını, terk ettikten sonra ne maddi ne manevi olarak kendisiyle ilgilenmediğini, biyolojik açıdan babası olması dışında kendisiyle hiçbir duygu bağının olmadığını, baba olarak benimsemediği bir kişinin soyadını taşımanın kendisini inanılmaz derecede rahatsız ettiğini, çevresinde ... soyadını taşıyan sadece kendisi olduğunu, ayırca bu soyismin hiçbir konuda gayret sarfetmeyen bir kişiymiş gibi algılanması sebebiyle üzüntüye sebep olduğunu belirterek soyadının Ilgaz olarak düzeltilmesini istemiştir.Somut olayda, davacının dava dilekçesinde ileri sürdüğü hususlar dosyada toplanan kanıtlar sözü edilen Kanun maddesine göre haklı neden sayılarak soyadın değiştirilmesi yönünden davanın kabulüyle davacının soyadının talep gibi düzeltilmesine karar verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi, doğru görülmemiştir.'' (T.C. YARGITAY 8. HUKUK DAİRESİ E. 2017/6537 K. 2017/16938 T. 14.12.2017)_

## İsim ve Soyisim Değişikliği Davaları Hangi Mahkemede Açılır?
 Uygulamada nüfus kaydının düzeltilmesi ve değiştirilmesine ilişkin davaların çekişmesiz olması nedeniyle Sulh Hukuk Mahkemeleri'nde açılması sıklıkla yapılan hatalardandır. Ancak, isim ve soyisim değişikliği davalarında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemeleri'dir. Bu davada yetkili mahkeme ise davayı açan kişinin yerleşim yeri ya da nüfusa kayıtlı olduğu yer mahkemesidir. Yine bu davalarda hasım olarak davayı açan kişinin bağlı olduğu nüfus müdürlüğü gösterilmektedir. Uygulamada, hasım hatalı olarak gösterilse dahi hakim tarafından re'sen düzeltilmektedir.
 
## İsim ve Soyisim Değişikliği Davaları Hangi Deliller ile İspatlanabilir?
İsim ve soyisim değişikliği davalarında, mahkeme öncelikle kolluk marifetiyle kişinin aranan kişilerden olup olmadığını tespit etmektedir. Kişinin aranan kişilerden olmadığının anlaşılması üzerine, haklı nedenlerin varlığının davacı tarafça ispatlanması gerekmektedir. Haklı nedenlerin varlığı ise her türlü yasal delil ile ispatlanabilecektir. Kişinin çevresinde farklı bir isim veya soyisim ile tanınıyor olduğunun tanık delili ile ispatlanması uygulamada en çok karşılaşılan durumlardandır. Bu kapsamda, hakim haklı sebeplerin varlığına kanaat getirdiği takdirde davanın kabulüne karar verebilecektir. 

İsim ve soyisim değişikliği için dava dilekçesi hazırlanması, haklı nedenlerin varlığının ispatlanması, delillerin toplanması ve mahkemeye sunulması, somut olaya uygun emsal kararların gösterilmesi, kararın kesinleşmesi ve nüfus kayıtlarına tescil edilmesi süreçlerinin takip edilmesi adına alanında uzman kişilerden destek alınmasını tavsiye ederiz.

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**





kimlik-kartlarinda-e-imza-donemi-basliyor_7847289326_-1x-1_false_false.jpg

Nüfus kaydı; kişinin isim, soyisim, uyruk, cinsiyet, anne adı, baba adı gibi esaslı kimlik bilgilerini içermektedir. Bu kayıtlar çeşitli sebeplerden ötürü hatalı olarak düzenlenebilmektedir. Nüfus kaydında yapılan hataların düzeltilmesi ise ancak mahkeme yolu ile mümkündür. 

Makalelerimiz

TIBBİ MALPRAKTİS (HEKİM HATASI)

PATENT NEDİR?

NAFAKA ÖDEMEME CEZASI

İŞE İADE DAVALARI

Hakaret Sayılmayan Kelimeler

İSİM VE SOYİSİM DEĞİŞİKLİĞİ DAVALARI