06.02.2023 tarihinde yaşanan ve hepimizi derinden etkileyen deprem felaketinde ailesini kaybeden binlerce çocuğumuz bulunmaktadır. Ne yazık ki kaç çocuğumuzun ailesine ulaşamadığına dair henüz resmi bir açıklama yapılamamıştır.  Depremin ilk gününden bu yana vatandaşlarımız refakatsiz kalan çocukları korumak ve onlara yuva olmak için çeşitli yollar aramaktadır. 

Biz de deprem sebebi ile refakatsiz kalan çocuklarımız ve onlara refakatçi olmaya istekli vatandaşlarımızın bilgi edinebilmesi adına bu yazı hazırlanmıştır. Bu haftaki yazımızda, deprem felaketinin ardından refakatsiz kalan çocuklarımızın evlat edinilmesine ilişkin yanlış bilgiler, evlat edinme süreci ve evlat edinme kurumuna alternatif olan kurumlar konusunda bilgi verilecektir.

Öncelikle ve önemle belirtmek gerekir ki, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalarda da açıkça belirtildiği üzere, depremzede çocukların evlat edinilebilmesi için özel bir düzenleme yapılmamıştır. Evlat edinme ve koruyucu aile olmak için gereken şartlar deprem sonrası yapılan başvurulara da aynen uygulanacaktır. Konu ile alakalı 08.02.2023 tarihli Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı basın açıklamasına ilişkin linke* yazımızın sonunda erişebilirsiniz.

Bakanlık, yoğun talep üzerine vatandaşlarımıza, koruyucu aile sırasında bekleyen ve deprem felaketinden de önce başvuru yapan ailelerin sıradan refakatsiz kalan çocuklarımıza aile olacaklarını belirtmiştir. Aynı duyuruda vatandaşlarımıza nasıl aday koruyucu aile olacaklarını da belirtmiş ve çocuklarımızın koruyucu aile bulana kadar devletin bakımı altında olacağının da sözünü vermiştir.

Bakanlık açıklamasında bahsedilen koruyucu aile statüsü, 5799 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu madde 23 ile düzenlenmiş bulunmaktadır. Madde metni “_Mahkemece korunma kararı alınan korunmaya ihtiyacı olan çocuğun bakımı ve yetiştirilmesi bu Kanuna göre kurulmuş kuruluşlarda olduğu kadar Kurumun denetim ve gözetiminde bir "Koruyucu Aile" tarafından da yerine getirilebilir, Koruyucu aileye, korunmaya ihtiyacı olan çocuğun bakımı ve yetiştirilmesine karşılık olarak ikinci fıkra kapsamında ödeme yapılabileceği gibi koruyucu aile bu işi gönüllü olarak da üstlenebilir…_” şeklindedir. Koruyucu aile kurumunun detayları 284977 sayılı ve 14.12.2012 tarihli Resmi Gazetede düzenlenmiş olan Koruyucu Aile Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir.

Koruyucu aile kurumunu, öz ailesi tarafından bakımı sağlanamayan çocukların eğitim, bakım ve yetiştirme sorumluluğunu devletin yetkili kurumları ile birlikte üstlenen kişi ya da aileler olarak tanımlanabilir.** Koruyucu aileler çocuklar ile buluşup çeşitli faaliyetlerde bulunabilecekleri gibi gerekli izinleri sağlayabildiklerinde resmi tatil ve özel günlerde çocukları yatılı olarak evlerinde misafir edebilirler. Bunun yanında hemen belirtelim depremzede çocuklarımız için en çok merak edilen sorulardan birinin yanıtı olarak, farklı illerden çocuklara koruyucu aile olunabilmektedir.

Koruyucu aile olmak için sahip olunması gereken özellikler; çocuğun biyolojik anne babası ya da vasisi olmamak, Türkiye vatandaşı ya da Türkiye’de sürekli yerleşik olmak, düzenli gelir sahibi olmak, 25-65 yaş aralığında bulunmak, ilkokul mezunu olmak şeklinde sıralanabilir. 

Siz de yukarıdaki şartları taşıyor ve refakatsiz çocuklarımıza destek olmak istiyorsanız, e devlet, Aile ve Sosyal Hizmetleri Bakanlığı sitesi ya da il müdürlükleri aracılığı ile koruyucu aile olmak için başvuruda bulunabilirsiniz. Koruyucu aile olmakla ilgili daha fazla bilgiye yazımızın sonunda yer alan linklerden ulaşabilirsiniz.

Açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, koruyucu aile statüsü ve evlat edinme birbirinden oldukça farklı kurumlardır. Birbirlerinden en büyük farkları ise bir çocuk evlat edinildiğinde evlat edinen çocuğun velayetine sahip olacak, evlat edinilen artık evlat edinenin aile kütüğünde biyolojik evlat gibi kayıtlı olmanın yanında tüm hukuki statüsü biyolojik çocuklarınki ile yanı olacaktır. Bu durumda koruyucu aile statüsünü evlat edinme kurumuna alternatif olarak görmek çok da yanlış olmayacaktır.

Evlat edinme, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) 305-320 maddeleri arasında düzenlenmiş bir kurumdur. Evlat edinme sürecini açıklamaya geçmeden önce belirtmek gerekir ki bu kararı verirken evlat edinilecek çocuğun yararı en önemli amaç olmalıdır. Kanun metninde de evlat edinilecek çocuğun yararının gözetileceği ve varsa ailenin ya da kişinin biyolojik çocuklarının da yararlarının hakkaniyetle gözetileceği açıkça belirtilmiştir. 

Evlat edinme oldukça uzun bir sürece sahiptir. Zira evlat edinen tarafın, evlat edinilecek çocuğa bir yıl boyunca bakmış ve eğitmiş olması gerekmektedir. Evli kişiler ancak birlikte evlat edinebilecekleri gibi ya çiftlerin her ikisinin de 30 yaşını doldurmuş olması veyahut beş yıldır evli olmaları gerekmektedir. Evli olmayan ve otuz yaşını doldurmuş kişi tek başına evlat edinebilir.

Evlat edinilen, evlat edinenden on sekiz yaş küçük olmalıdır. Küçük ayırt etme gücüne sahipse, onunda rızası alınacaktır. Vesayet altında buluna küçüğün yaşına bakılmadan vesayet makamının izni aranır. Ayrıca küçüğün anne babasının kim oldukları biliniyorsa onların da çocuğun evlatlık olarak verilmesinde rızası aranmaktadır. Ancak biyolojik ailenin vereceği bu rıza, evlatlık edinenin kimliği bilinmeden ya da belirlenmeden önce ve doğumdan altı hafta sonra yapılabilecektir. 

Kanunumuza göre ergin olanlar ve kısıtlı olanlar da evlat edinenin altsoyunun izni ve özel şartların gelişmesi halinde evlat edinilebilmektedir.

Evlat edinme kararı mahkeme tarafından verilir. Evlat edinilen, evlat edinenin mirasçısı olur. Evlat edinilen küçükse evlat edinenin soyadını alır. Evlat edinen çocuğun adını değiştirebileceği gibi, evlat edinen kişiler evli çift ise küçüğün kimliğine anne baba olarak kayıt edilebilirler. 

Ayrıca açıkça belirtmek gerekir ki evlat edinme süreci çok ciddi bir şekilde araştırılmakta ve incelenmektedir. Bu süreçte uzman görüşleri alınır, tarafların yakınları dinlenir ve evlat edinenin altsoyunun da tavır ve düşünceleri değerlendirmeye alınır. Evlat edinenin aile ve bireysel ilişkileri, kişiliği, evlat edinileni eğitme becerisi, ekonomik durumu gibi özellikleri çok yakından gözlenmeden evlat edinme kararı verilmeyecektir.

Sonuç olarak belirtilmelidir ki çocuklarımızı içeren her türlü karar hayati değere sahip olduğundan, üzerine uzun uzun düşünüp kesin karar verildikten sonra harekete geçilmesi uygun olacaktır. Çünkü bir çocuk hukuki süreçleri, geçici ilişkileri ayırt edemez. Böyle bir felaketle başa çıkması gerekmiş ve yakınlarını kaybetmiş bir çocuğun, çok büyük bir özenle yetiştirilmesi gerekmektedir. Her çocuk güvenmeye ve hayat boyu yanında olacak insanlara ihtiyaç duyar. Yukarıda anlattığımız süreçlerin uzun ve meşakkatli olmasının sebebi de budur. Bu süreçte özellikle çocuklarımıza hassas davranarak geleceğin toplumunun sağlıklı inşasına destek olabiliriz. 

Depremzede çocuklarımızın kaliteli eğitim almaları ve eğitim hayatlarının garanti altına alınmasını istiyorsanız, Türk Eğitim Derneği (TED)*** ve Türk Eğitim Vakfı (TEV)**** tarafından açılan depremzede çocuklarımıza özel burs fonlarına aşağıda yer alan linkler üzerinden destek verebilirsiniz.

Bu yazımız tamamen bilgilendirme amaçlı olup, özet niteliğindedir. Yazımızda bahsedilen kurumlar hakkında daha fazla bilgi almak için, aşağıda bulunan linkleri ziyaret edebilir ya da bir profesyonelden destek alabilirsiniz.

* [Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı basın açıklaması](https://www.aile.gov.tr/basin-aciklamalari/deprem-nedeniyle-cocuklarimiza-koruyucu-aile-olmak-isteyen-vatandaslarimiz-icin-basin-aciklamamiz/)

** [Koruyucu aile kurumu  ile ilgili detaylı bilgi için](https://www.aile.gov.tr/sss/cocuk-hizmetleri-genel-mudurlugu/koruyucu-aile-hizmeti/)

*** [TED bağış linki](https://www.ted.org.tr/deprem-gelecegimizi-yikmasin/)

**** [TEV bağış linki](https://bagis.tev.org.tr/burs-fonu)



Deprem felaketinin ardından refakatsiz kalan çocuklarımızın evlat edinilmesine ilişkin yanlış bilgiler, evlat edinme ve koruyucu aile kurumu konularına değinilecektir.


EVLAT EDİNME VE KORUYUCU AİLE UYGULAMALARI

Av. Pakize Yıldırım

linkedin

email

Alacağını tahsil edemeyen alacaklı, borçluya karşı icra takibi başlatarak alacağını tahsil etme girişiminde bulunabilir. İcra takibinin başlatılması ile birlikte borçluya icra dairesince ödeme emri gönderilecektir. İşbu ödeme emrinde; alacaklının bilgileri, borç bilgileri, itiraz süresi vb. hususlar yer alacaktır. Borçlu ödeme emrinin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde itiraz etmez ise, ödeme emri ve dolayısıyla takip kesinleşecektir. Ödeme emrine itiraz süresi, kanun koyucu tarafından kesin şekilde belirlenmiştir. Borçlunun itiraz etmesi gereken süre, ödeme emrinin tebliği ile birlikte başlayacaktır. Yasal itiraz süresinden sonra icra takibine yapılacak itirazın ise icra takibi üzerinde etkisi olmayacaktır. Bu sebepten süresinde itirazda bulunmak önem arz etmektedir. İtiraz süresinin kesin olmasının istisnası ise gecikmiş itirazdır. Okumakta olduğunuz bu metinde "Gecikmiş İtiraz" konusuna ilişkin genel bilgiler verilecektir.

**Gecikmiş İtiraz Nedir?**

Borçlu, kusuru olmaksızın bir mani sebebiyle süresi içinde itiraz edememiş ise itirazın sonradan yapılması gecikmiş itiraz olarak adlandırılmaktadır.

**Gecikmiş İtirazda Bulunabilmek İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?**

- İcra ve İflas Kanunu madde 65’te düzenlenen gecikmiş itirazın süresi bakımından iki tür sınırlama yapılmıştır. Borçlu gecikmiş itiraz yoluna, yasal süresi içerisinde itiraz edememesine sebep olan engelin kalktığı günden  itibaren üç gün içerisinde başvurmalıdır. Bir diğer süre sınırlaması ise gecikmiş itirazın, borçlunun haczedilmiş mallarının paraya çevrilinceye kadar yapılmasıdır. Özetle borçlu, engelin kalkmasından itibaren üç gün içerisinde ve haczedilen malları var ise işbu malların paraya çevrilmesinden önce gecikmiş itiraz başvurusunda bulunmalıdır.

- Gecikmiş itirazda bulunabilmek için borçlunun kendi kusuruna dayanmayan geçerli bir mazeret sebebiyle yasal süresinde itirazda bulunamamış olması gerekmektedir. Bu mazeretlere örnek olarak ağır hastalık hali, deprem, sel vb. felaketler verilebilecektir.

- Borçlu süresinde itiraz etmesini engelleyen hali ve itirazını delilleri ile birlikte yetkili icra mahkemesine bildirmelidir. 

**Gecikmiş İtiraz Nereye Yapılır?**

Gecikmiş itirazda bulunmak isteyen borçlu, icra takibinin yer aldığı icra dairesinin bulunduğu yerdeki icra mahkemesine vereceği bir dilekçe ile başvurusunu gerçekleştirebilecektir.

**Gecikmiş İtiraz İle İcra Takibi Durur mu?**

Gecikmiş itirazın  yapılması ile icra takibi kendiliğinden durmayacaktır. Ancak ilgili icra mahkemesi, inceleme yaparak gecikmiş itiraz başvurusunu sonuçlandırana  kadar geçici olarak icra takibinin durmasına karar verebilecektir.

**Gecikmiş İtiraz Yoluna Başvurduktan Sonraki Süreç Nasıl Devam Eder?**

Yukarıda da bahsi geçtiği üzere borçlunun icra mahkemesine geçici itirazda bulunması icra takibini kendiliğinden durdurmayacaktır. İşbu sebeple mahkeme öncelikli olarak, gecikmiş itiraz hakkında karar verene kadar icra takibinin geçici olarak durdurulup durdurulmayacağına karar verir. Sonrasında ise borçlunun yasal süresinde itiraz edememesine sebep olan mazereti inceleyerek kabul edip etmeyeceğine karar verir. Eğer ki mazereti kabul etmez ise gecikmiş itiraz talebi reddedilir ve kesinleşen icra takibe devam edilir. Mazeretin kabulü halinde ise icra takibi duracak, borçlu aleyhine işlem yapılamayacaktır. 

**Gecikmiş İtirazın Kabulü Halinde Alacaklı Ne Yapabilir?**

Öncelikle belirtmek gerekir ki daha önce borçlunun mallarına haciz konulmuşsa mazeretin kabulü kararının tefhim veya tebliği tarihinden itibaren alacaklı yedi gün içinde, icra mahkemesinden itirazın kaldırılmasını istemez veya aynı süre içinde itirazın iptali için mahkemeye başvurmazsa haciz kalkacaktır. İcra takibinde gerçekleşen bir haciz işlemi yok ise ve mahkeme gecikmiş itirazın kabulüne karar verdiyse duran icra takibinin devamını sağlayabilmek adına alacaklının başkaca hukuki yollara başvurması gerekmektedir. 


Bu yazımızda her ne kadar genel hatları ile gecikmiş itiraz yolundan bahsetmiş isek de, bu konuda somut olaya göre değişen birçok husus bulunmakta olup hukuki sürecin daha sağlıklı yönetilmesi adına her zaman bir uzmandan yardım almakta fayda olduğunu belirtmek isteriz.

 Faydalı olması dileğiyle. 




 Yasal itiraz süresinden sonra icra takibine yapılacak itirazın ise icra takibi üzerinde etkisi olmayacaktır. Bu sebepten süresinde itirazda bulunmak önem arz etmektedir. İtiraz süresinin kesin olmasının istisnası ise gecikmiş itirazdır.

İCRA TAKİBİNDE GECİKMİŞ İTİRAZ 

Av. Fatma Nurşan Ofluoğlu

instagram


Hukuki ehliyetsizlik, kazandırıcı zamanaşımı, zilyetlik, ölünceye kadar bakma sözleşmesi, vekalet görevinin kötüye kullanılması gibi nedenlerle tapunun hukuk ve usullere aykırı yahut da yolsuz düzenlendiği iddiası ile tapu iptal ve tescil davası açılabilir. İşbu davanın açılma sebeplerinden biri de muris muvazaası olup yazımızı da yalnızca bu sebep çerçevesinde ele aldık. Zira tapu iptal ve tescil davaları oldukça özgün davalar olup somut olaya göre birçok husus değişkenlik gösterebilmektedir. Bu sebeple başlıklar halinde incelemenin daha faydalı olacağı kanaatindeyiz. Diğer sebeplere de farklı yazılarımız ile değinmeye çalışacağız. 

**Muris Muvazaası Nedir?**

Yerleşik Yargıtay içtihatlarında muvazaanın tanımı “_…muvazaa; tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacı ile ve fakat kendi gerçek iradelerine uymayan ve aralarında hüküm ve sonuç doğurmayan bir görünüş yaratmak hususunda anlaşmalarıdır, şeklinde tanımlanabilir. Bir başka ifadeyle, irade açıklamasında bulunan taraflar bu açıklamanın kendisine yapıldığı kişi, irade açıklamasının sonuç doğurmaması konusunda anlaşmışlar, yalnız gerçek bir hukuki işlemin bulunduğu görüşünü yaratmayı istemişlerse, muvazaadan söz edilir._” şeklinde yapılmıştır. 

Muris muvazaası ise bu kapsamda, murisin mirasçılarını aldatmak ve mirastan mal kaçırmak amacı ile yapmış olduğu işlemler bütünüdür. Bu kavram, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 01.04.1974 tarihli, 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararıyla hukukumuza girmiştir. İşbu kararda ''._..bir kimsenin mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmak amacıyla gerçekte bağışlamak istediği tapulu taşınmazı hakkında tapu sicil memuru önünde iradesini satış doğrultusunda açıklamış olduğunun gerçekleşmesi halinde, saklı paysahibi olsun ya da olmasın, miras hakkı çiğnenen tüm mirasçılar görünürdeki satış sözleşmesinin danışıklı (muvazaalı) oduğunu ve gizli bağış sözleşmesinin de biçim koşulundan yoksun bulunduğunu ileri sürerek dava açabilir. _''  şeklinde tanımlama ve düzenleme yapılmıştır.

**Görünen İşlem- Gizli İşlem Kavramları**

Muvazaadan bahsedilebilmesi için, bir taşınmaza yönelik işlem yapan taraflar arasında görünen bir işlemin yanında gizli işlem de yapılmış olması gerekir. 

Görünen işlem, tarafların gerçek iradelerini saklamak için, üçüncü kişileri aldatmak amacıyla yaptıkları sözleşmeler olup bu işlemler kesin hükümsüzdür. Gizli işlem ise, tarafların birbiri ile uyumlu, gerçek iradelerini içeren sözleşmelerdir. Gizli işlem şekil şartlarını sağladığı takdirde geçerlidir. 

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 01.04.1974 tarihli, 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararını ele alırsak, karara konu olayda, taraflar arasında yapılan satış sözleşmesi görünen işlem iken; tarafların birbiri ile uyumlu bağış yapma/ bağış alma iradeleri gizli işlemdir. 

**Şartları**

Bahsi geçen karar ve sonrasında içtihatlarda yapılan diğer düzenlemeler ışığında muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davasının şartlarını maddeler halinde inceleyelim:

1-Davaya konu edilecek olan taşınmazın, tapuya kayıtlı bir taşınmazı olması gerekmektedir. Tapuya kayıtlı olmayan taşınmazlar için tapu iptal ve tescil davası açılabilmesi teknik olarak da mümkün değildir.

2-İşbu davayı açma hakkı, mirasçılık hakları ile birlikte doğmakta olup miras bırakan sağ iken dava açılamaz.

3-Davaya konu edilecek olayda, yukarıda tanımları yapılan görünen işlem ve gizli işlem olgularının mevcut olması; bununla birlikte taraflar arasında yapılan gizli işlemin şekil şartlarını sağlamıyor olması gerekmektedir. 

4-Miras bırakan muvazaalı işlemi yaparken mirasçılarını aldatma kastı içinde bulunmalı ve muvazaalı işlemi yapmadaki amacı mirasçılardan mal kaçırmak olmalıdır. Bu sebeple bu tür davalarda miras bırakanın asıl iradesinin tespiti büyük önem arz etmektedir. Gelenek ve görenekler, olayların hayatın olağan akışına uygun olup olmadığı, miras bırakanın iradesini etkileyebilecek olay ve durumlar, sözleşmede alıcı tarafın maddi durumu, satış bedeli ile sözleşme tarihindeki taşınmaz değerinin farkı gibi durumlar miras bırakanın iradesini belirlemede kullanılan Yargıtay ölçütleridir. 

**Dava Süreci**

Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davaları, taşınmazın bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülür. İşbu davanın açılmasında herhangi bir zamanaşımı yahut hak düşürücü süre düzenlenmemiştir. Miras bırakan vefat ettikten sonra saklı pay sahibi olsun ya da olmasın tüm mirasçıları dilediği zaman bu davayı açabilirler. 

**Muris Muvazaası Olarak Değerlendirilmeyen Bazı Haller**

1-Taraflar arasında genelde bağışlama yahut da ölünceye kadar bakma sözleşmeleri gizli işlem niteliği taşımaktadır. Ölünceye kadar bakma sözleşmelerinde miras bırakanın gerçek iradesi büyük önem arz etmektedir. Zira özel bakım ve hizmet sebebi ile taşınmaz devrinde muris muvazaasının varlığı kabul edilmemektedir. 

Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 28.04.2009 tarihli, 2009/1-130  Esas ve 2009/150 Karar sayılı ilamı da bu yöndedir: ''._..her ne kadar taşınmazın akitteki bedeli ile gerçek değeri arasında fark bulunsa da, anılan hususun tek başına muvazaanın kanıtı sayılamayacağı, kaldı ki, ölene kadar taşınmazda oturmaya devam etmesi ve davalının kendisine sağladığı bakım ve desteğin yarattığı minnet duygusu dikkate alındığında, sattığını gerçek değer üzerinden yapılmamasının mal kaçırma amacıyla hareket edildiği anlamını doğurmayacağı sonuç ve kanaatine varılmaktadır._''

2-Miras bırakanın, taşınmazın kadastro/ tapulama tespiti sırasında verdiği muvafakate ilişkin yaptığı işlem yönünden de muvazaadan söz edilemez.

3-Miras bırakan, hayatta iken malını paylaştırma saiki ile hareket etmişse burada da muvazaadan bahsedilemez. Ancak bu paylaşımın, eşit olmasa bile, tüm mirasçılar arasında yapılmış olması ve ölçülü, makul, kabul edilebilir nitelikte olması gerekmektedir. 

Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 07.06.2016 tarihli, 2016/3940 Esas ve 2016/6926 Karar  sayılı ilamı ile bu hususa değinilmiştir. ''_Somut olaya gelince, mirasbırakanın ½ payı davalılara temlikinden sonra üzerinde kalan ½ pay bakımından, bu paya isabet eden 2 dairenin satışından elde ettiği paradan davacı kızlarına 5.000-‘er TL verdiği hususu davacı kızlarının da kabulündedir. Dava dışı ... da 11/04/2006 tarihinde noterden düzenledikleri belge ile miras haklarından feragat etmişlerdir.
Bu somut olgular yukarıdaki ilkelerle birlikte değerlendirildiğinde denkleştirmede eşitlik aranmayacağı gözetildiğinde, temlikin mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı yapılmadığı, miras bırakanın denkleştirme amacı ile hareket ettiği sonucuna varılmaktadır._''

Bu yazımızda her ne kadar genel hatları ile muris muvazaasından kaynaklı tapu iptal ve tescil  davalarından bahsetmiş isek de, bu konuda somut olaya göre değişen birçok husus bulunmakta olup hukuki sürecin daha sağlıklı yönetilmesi adına her zaman bir uzmandan yardım almakta fayda vardır. 


Hukuki ehliyetsizlik, kazandırıcı zamanaşımı, zilyetlik, ölünceye kadar bakma sözleşmesi, vekalet görevinin kötüye kullanılması gibi nedenlerle tapunun hukuk ve usullere aykırı yahut da yolsuz düzenlendiği iddiası ile tapu iptal ve tescil davası açılabilir.

MURİS MUVAZAASINA DAYALI TAPU İPTAL VE TESCİL DAVALARI

Av. Hüsne Şahin


HMK madde 107 ile davanın açıldığı tarihte alacağın miktarının yahut dava değerinin tam ve kesin olarak belirlenebilmesinin davayı açan taraftan beklenemeyeceği ya da bunun imkansız olduğu durumlarda belirsiz alacak davası açılabileceği düzenlenmiştir.

**ŞARTLARI**

**1. Dava Değerinin Davanın Açıldığı Tarih İtibariyle Belirlenebilir Nitelikte Olmaması**

Madde gerekçesinde bu durum "_Alacaklının bu tür bir dava açması için, dava açacağı miktar ya da değeri tam ve kesin olarak gerçekten belirlemesi mümkün olmamalı ya da bu objektif olarak imkansız olmalıdır. Açılacak davanın miktarı biliniyor yahut tespit edilebiliyorsa, böyle bir dava açılamaz. Çünkü, her davada arandığı gibi, burada da hukuki yarar aranacaktır, böyle bir durumda hukuki yararın bulunduğundan söz edilemez. Özellikle, kısmi davaya ilişkin yeni hükümler de dikkate alınıp birlikte değerlendirildiğinde, baştan tespiti mümkün olan hallerde bu yola başvurulması kabul edilemez._" şeklinde açıklanmıştır. Belirsiz alacak davaları, bu noktada diğer bir dava türü olan kısmi davadan ayrılmaktadır. Zira kısmi dava açabilmek için talep konusunun bölünebilir nitelikte olması yeterli olup alacak miktarının belirlenebilir yahut belirlenemez olması önem arz etmemektedir. 

**2. Dava Dilekçesinde Belirsiz Alacak Davası Açıldığının Açıkça Belirtilmiş Olması**

Belirsiz alacak davaları istisnai davalar olduğundan, davasını belirsiz alacak davası olarak açan kişi, bu hususu açık bir şekilde dava dilekçesinde belirtmek zorundadır. Dilekçelerde maktu olarak kullanılmakta olan “_şimdilik .... kadar miktar için davamızı açıyoruz._“, “_fazlaya ilişkin haklarımızı saklı tutuyoruz._“ vb. tabirler belirsiz alacak davası açıldığının kabulüne yeterli değildir. 

Hukuk Genel Kurulunun 2023/485 Esas ve 2023/971 Karar sayılı ilamında da “_Davacı belirsiz alacak davası açtığını dilekçesinde açıkça yazmak zorundadır, aksi takdirde “fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak kaydıyla_” şeklindeki taleple açılan dava kısmi alacak davasıdır.“ denilerek bu hususa değinilmiştir.

Bununla birlikte davayı açarken açıkça belirsiz alacak davası olarak belirtilmeyen davalar kısmi dava olarak kabul edilecek olup duruşma esnasında belirsiz alacak davasına çevrilmesi de mümkün değildir. 

**Belirsiz Alacak Davalarında Zamanaşımı**

Belirsiz alacak davasını diğer dava türlerinden ayıran bir diğer husus da dava tarihi itibari ile zamanaşımının dava konusu değerin tamamı için kesilmesidir. Bu noktada, ''**miktar artırımı'**' ile ''**ıslah**'' kavramları arasındaki farkı da izah etmekte fayda var. Bu tür davalarda alacak belirli hale geldiği anda, davayı açan taraf iddianın genişletilmesi yasağına tabi olmaksızın, bir kez miktarı artırma hakkı bulunmaktadır. Islah ise bilindiği üzere iddianın genişletilmesi yasağının istisnası olarak kabul edilmekte olup usul hukukunda miktar artırımından farklı bir yere sahiptir. Yani bu iki kavramdan biri diğerini karşılamamakta olup belirsiz alacak davalarında miktar artıran taraf, ıslah hakkını kullanmış sayılmaz. 

**Belirsiz Alacak Davalarında Faiz**

Tahsil talepli belirsiz alacak davalarında faiz başlangıcı, davadan önce temerrüt söz konusu değilse alacağın tamamı için (alacak belirli hale geldikten sonra artırılan kısım da dahil) dava tarihidir. 

**İşçilik Alacakları Yönünden Belirsiz Alacak Davası**

Belirsiz alacak davalarında en fazla uyuşmazlığın işçilik alacakları yönünden yaşandığı aşikardır. Yargıtay içtihatlarında hangi işçilik alacaklarının belirsiz alacak davası olarak açılabileceği noktasında halen bir birlik bulunmamakla birlikte, kanımızca bu birliğin sağlanması da mümkün değildir. Zira her somut olay kendi içinde değerlendirilerek hukuki uyuşmazlığın belirsiz alacak davasına konu edilip edilemeyeceği belirlenecektir. Böyle bir durumda kesin kurallar ile söz konusu sorunun giderilmesi beklenilemez. İşbu yazımızda da işçilik alacaklarına yönelik olarak Yargıtay içtihatından örnek verilecektir.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesinin 16.06.2014 tarihli, 2013/15167 Esas ve 2014/17279 Karar sayılı ilamında: ''._..iş hukukundan kaynaklanan alacaklar bakımından baştan belirli veya belirsiz alacak davası şeklinde belirleme yapmak kural olarak doğru ve mümkün değildir. Bu sebeple iş hukukunda da belirsiz alacak davasının açılabilmesi, bu davanın açılması için gerekli şartların varlığına bağlıdır. Eğer bu şartlar varsa, iş hukukunda da belirsiz alacak davası açılabilir, yoksa açılamaz. Keza aynı şey kısmi dava için söz konusudur.
Yukarıda yapılan açıklamalar ışığında eldeki davaya konu somut olayın özellikleri dikkate alınarak belirsiz alacak davası yönünden yapılan değerlendirmede;
Davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığı şüphesizdir. Fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil alacakları yönünden, davacı haftada kaç saat fazla çalışma yaptığını, hangi hafta tatili ve genel tatillerde çalıştığını belirleyebilmekte ise de, hakimin hesaplanan miktardan hangi oranda takdiri indirim yapacağını bilebilecek durumda değildir. Bu nedenle fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil alacakları belirsiz alacak davasına konu edilebilir. Uyuşmazlık konusu kıdem tazminatı, ücret, asgari geçim indirimi ile yıllık izin alacağı bakımından; talep içeriğinden de açıkça anlaşıldığı üzere, davacı çalışma süresini, en son ödenen ücreti, alması gerektiğini iddia ettiği aylık ücret miktarını, hak kazandığı yıllık izin süresini ve kaç gün ücretli izin kullandığını, aile durumuna göre ödenmesi gereken asgari geçim indirimi tutarını, kaç aylık ücret alacağı olduğunu belirleyebilmektedir. Tazminat hesaplamasına esas alınacak aylık ücrete ek para veya parayla ölçülebilen sosyal menfaatleri de belirleyebilecek durumdadır. Taraflar arasında ücret miktarı tartışmalı ise de, salt söz konusu tartışmanın varlığı alacağı belirsiz hale getirmez. Bu halde kıdem tazminatı, ücret, asgari geçim indirimi ile yıllık izin alacakları, belirsiz alacak değildir. Dava konusu edilen alacakların gerçekte belirli alacak olmaları ve belirsiz alacak davasına konu edilemeyecekleri anlaşılmakla, kıdem tazminatı ile ücret, asgari geçim indirimi ve yıllık izin alacakları yönünden hukuki yarar yokluğundan davanın reddi gerekirken yazılı şekilde esasa girilerek karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir._'' izah etmiş olduğumuz hususa değinilmiştir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin tüm alacaklar yönünden belirsiz alacak davası açılabileceği yönünde kararlarına sıklıkla karşılaşılmakla birlikte, 17 Mayıs 2021 tarihinde Yargıtay 9. Hukuk Dairesi ile Yargıtay 22. Hukuk Dairesi birleştirilmesi yönünde karar alınmış ve bu bağlamda iki daire arasındaki görüş ayrılıkları giderilmiştir. Bu görüş ayrılıklarından biri de işçilik alacaklarında, davanın belirsiz olmasındaki kriterler idi. Bu kapsamda yukarıda okurlarımıza sunmuş olduğumuz kararda da olduğu gibi iş hukukundan kaynaklanan alacaklar bakımından baştan belirli veya belirsiz alacak davası şeklinde belirleme yapmak kural olarak doğru ve mümkün olmadığı; bu sebeple iş hukukunda da belirsiz alacak davasının açılabilmesi, bu davanın açılması için gerekli şartların varlığına bağlı olduğu yönünde ortak bir görüşe varılmıştır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin önceki tarihli görüşünün 22. Hukuk Dairesinin görüşünden farklı olması sebebi ile, 9. Hukuk Dairesinin görüşüne güvenilerek açılan davalar bakımından, ilga edilen görüşün  makul bir süre daha değerlendirmede olacağı; ancak bu tarihten sonra açılan davalarda 22. Hukuk Dairesi görüşünün benimseneceği de okurlarımıza hatırlatılır. 

Bu yazımızda her ne kadar genel hatları ile belirsiz alacak davalarından bahsetmiş isek de bu konuda somut olaya göre değişen birçok husus bulunmakta olup hukuki sürecin daha sağlıklı yönetilmesi adına her zaman bir uzmandan yardım almakta fayda vardır. 

HMK madde 107 ile davanın açıldığı tarihte alacağın miktarının yahut dava değerinin tam ve kesin olarak belirlenebilmesinin davayı açan taraftan beklenemeyeceği ya da bunun imkansız olduğu durumlarda belirsiz alacak davası açılabileceği düzenlenmiştir. 

BELİRSİZ ALACAK DAVALARI

**Adli Yardım Talebi Nedir?**

Adli yardım talebi; maddi gücü yeterli olmayan kişilerin, hak arama hürriyetlerini gerektiği şekilde kullanabilmeleri için yargılama giderlerinden geçici olarak mahkeme kararı ile muaf tutulmalarını ifade eder. (HMK m.334 ve devamı) 

Adli yardım kararı; 

•	Davalar,

•	Tedbir talepleri ve 

•	İcra-iflas takiplerinde verilebilir.

**Adli Yardım Talebi Şartları Nelerdir?**

1-) Yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olmak: Adli yardım talebinde bulunan kişilerin hak arama faaliyetleri için yapmış oldukları adli yardım talebinde açıkça yargılama giderlerini ödeyemeyecek durumda olması ya da ödediği takdirde yoksulluğa düşecek durumda olmalarının belirtilmesi gerekmektedir. Örnek olarak bahsetmek gerekirse kişinin sabit bir gelirinin (maaş,ücret, kira alacağı vb.) olmaması veya söz konusu sabit gelirini ilgili  yargılama giderleri için ödediği takdirde yoksulluğa düşecek olmasıdır. Ayrıca talepte bulunan kişilerin bu durumu kanıtlayıcı belgelerin mahkemeye sunulması gerekmektedir.

2-) Esas talebin açıkça dayanaktan yoksun olmaması: Adli yardım talebinde bulunulduğu zaman kişinin esas talebi hakkındaki iddiaların ve haklılığını işaret eden delillerin adli yardım talep ettiği merciye beraber sunulması gerekmektedir. 

**Adli Yardım Talebi Hangi Mercilerden İstenir?**

•	Adli yardım, asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkemeden; icra ve iflas takiplerinde ise takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden istenir.

•	Kanun yollarına başvuru sırasında adli yardım talebi bölge adliye mahkemesine veya Yargıtay'a yapılır.

**Adli Yardım Kararının Sonuçları Nelerdir?**

Mahkeme tarafından ilgili talebin kabulüne karar verilmesi sonucunda talepte bulunan taraf yargı harç ve masraflarından geçici olarak tamamen veya kısmen muafiyet kazanmaktadır. Ayrıca adli yardım hükmün kesinleşmesine kadar devam eder. Söz konusu muafiyetin kapsamı ise şu şekildedir;

•	Yapılacak tüm yargılama ve takip giderlerinden geçici olarak muafiyet,

•	 Yargılama ve takip giderleri için teminat göstermekten muafiyet,

•	Dava ve icra takibi sırasında yapılması gereken tüm giderlerin Devlet tarafından avans olarak ödenmesi.

**Adli Yardımla Ertelenen Yargılama Giderlerinin Tahsili Nasıl Gerçekleşir?**

Adli yardım kararından dolayı ertelenen tüm yargılama giderleri ile Devletçe ödenen avanslar dava veya takip sonunda haksız çıkan kişiden tahsil olunur. Adli yardımdan yararlanan kişinin haksız çıkması hâlinde, uygun görülürse yargılama giderlerinin en çok bir yıl içinde aylık eşit taksitler hâlinde ödenmesine karar verilebilir. Adli yardım kararından dolayı Devletçe ödenen veya muaf tutulan yargılama giderlerinin tahsilinin, adli yardımdan yararlananın mağduriyetine neden olacağı mahkemece açıkça anlaşılırsa, mahkeme, hükümde tamamen veya kısmen ödemeden muaf tutulmasına karar verebilir.

Her somut olaya göre hukuki durum değişebilecektir. Basit hatalar, somut olayın ve hukuki kuralların doğru irdelenmemesi sebebiyle hak kaybına uğramamak için uzman kişilerden yardım alınması tavsiye edilir.





Adli yardım talebi; maddi gücü yeterli olmayan kişilerin, hak arama hürriyetlerini gerektiği şekilde kullanabilmeleri için yargılama giderlerinden geçici olarak mahkeme kararı ile muaf tutulmalarını ifade eder. 

Adli Yardım Talebi 

Av. Rümeysa Culfa

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun  350. Maddesi'nin bir kısmı "Kiraya veren, kira sözleşmesini; kiralananı kendisi, eşi, altsoyu, üstsoyu veya kanun gereği bakmakla yükümlü olduğu diğer kişiler için konut ya da iş yeri gereksinimi sebebiyle kullanma zorunluluğu varsa, belirli süreli sözleşmelerde sürenin sonunda, belirsiz süreli sözleşmelerde kiraya ilişkin genel hükümlere göre fesih dönemine ve fesih bildirimi için öngörülen sürelere uyularak belirlenecek tarihten başlayarak bir ay içinde açacağı dava ile sona erdirebilir." şeklindedir. İşbu kanun maddesi uyarınca kiraya veren; kiralanan konuta kendisinin, eşinin, alt soyunun, üst soyunun veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin gereksinimi halinde kiracının kiralanandan tahliyesini dava yolu ile talep edebilecektir. İhtiyaç sebebiyle tahliye yoluna başvuran kişi ihtiyacının; gerçek, samimi ve zorunlu olduğunu ispat etmesi gerekmektedir. Ayrıca ihtiyacın dava açıldığı sırada ve sonrasında da devam ediyor olması yani geçici olmaması da aranmaktadır. Bu sebepten somut olayın özelliklerinin iyi şekilde irdelenmesi önem arz etmektedir. 

Yargıtay birçok kararında  ihtiyaçlının kirada oturmasını ihtiyacın varlığının ispatı açısından yeterli bulmuştur. Yargıtay'ın bu husustaki kararlarından birkaçı aşağıda yer almaktadır.

Bu yazımızda "Konut  Gereksinimi Sebebiyle Tahliye Davasında İhtiyaçlının Kirada Oturması" hakkında  yalnızca birkaç hususa değinilmiştir. Konu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için alanında uzman kişilerden danışma ve yardım alınması gerekmektedir.

**Yargıtay 6. Hukuk Dairesi'nin 22/01/2014 Tarihli  2014/3336 Esas , 2014/4259 Karar Sayılı İlamı;**

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı tahliye davasına dair karar, davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü.

Dava, iktisap ve mesken ihtiyacı sebebiyle kiralananın tahliyesi istemine ilişkindir. Mahkemece davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı vekili yargılama aşamasında sunduğu dilekçesinde, davacının 16/05/2013 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile başka bir taşınmazda kiracı olduğunu bu nedenle davacının ihtiyacı nedeniyle kiralananın tahliyesine karar verilmesini talep etmiştir.

Kimlerin ihtiyacı için tahliye davası açılabileceği 6098 Sayılı TBK'nun 350.maddesinde sayılmıştır. Sözü edilen madde hükmüne göre kiralayan, kendisinin, eşinin, altsoyu, üstsoyu veya kanun gereği bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilerin konut (veya işyeri) ihtiyacı için dava açabilir. İhtiyaç iddiasına dayalı davalarda tahliyeye karar verilebilmesi için ihtiyacın gerçek, samimi ve zorunlu olduğunun kanıtlanması gerekir. Devamlılık arzetmeyen geçici ihtiyaç tahliye nedeni yapılamayacağı gibi henüz doğmamış veya gerçekleşmesi uzun bir süreye bağlı olan ihtiyaç da tahliye sebebi olarak kabul edilemez. Davanın açıldığı tarihte ihtiyaç sebebinin varlığı yeterli olmayıp, bu ihtiyacın yargılama sırasında da devam etmesi gerekir.

**Olayımıza gelince; davacının halen kirada oturmakta olduğu hususu dosya kapsamı ile sabit olup, esasen bu husus mahkemenin de kabulündedir. Mahkemece her ne kadar davanın ispatına yönelik tanık delili bildirilmediğinden bahisle davanın reddine karar verilmiş ise de, konut ihtiyacına dayalı davalarda ihtiyaçlının kirada oturması ihtiyacın varlığı açısından yeterlidir. Davacının kirada oturduğu konusunda uyuşmazlık bulunmadığına göre ihtiyacın gerçek, samimi ve zorunlu olduğunun kabulü ile davalının tahliyesine karar vermek gerekirken, yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi doğru değildir. Hüküm bu nedenlerle bozulmalıdır.**

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 02.04.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

**Yargıtay 3. Hukuk Dairesi'nin  07.03.2018 Tarihli   2018/1050 Esas,  2018/2136 Karar Sayılı İlamı;**

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki kiralananın tahliyesi davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü:


Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacılar; dava konusu taşınmazın intifa hakkının ...'e, çıplak mülkiyet hakkının ise ...'a ait olduğunu, davalının ise uzun yıllardır dava konusu yeri kiracı sıfatıyla kullanmakta olduğunu, ...'in zorunlu konut ihtiyacı bulunduğunu, kira sözleşmesinin yenilenmeyeceğinin davalıya bildirilmiş olmasına rağmen tahliyenin gerçekleşmediğini, zorunlu konut ihtiyacı ve BK'nun 347. maddesine göre kira sözleşmesinin feshi ile davalı kiracının kiralanandan tahliyesine karar verilmesini talep etmişlerdir.
Davalı; ihtiyaç iddiasının gerçek, samimi ve zorunlu olmadığını ayrıca kendisine TBK’nun 347.maddesi gereği ihtar gönderilmediğini belirterek davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece; davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacılar tarafından temyiz edilmiştir.
1- Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davacıların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2- Davacıların ihtiyaç nedeniyle tahliye davasına ilişkin hükme yönelik temyiz itirazlarına gelince; İhtiyaç iddiasına dayalı davalarda tahliyeye karar verilebilmesi için ihtiyacın gerçek, samimi ve zorunlu olduğunun kanıtlanması gerekir. Devamlılık arz etmeyen geçici ihtiyaç tahliye nedeni yapılamayacağı gibi henüz doğmamış veya gerçekleşmesi uzun bir süreye bağlı olan ihtiyaç da tahliye sebebi olarak kabul edilemez. Davanın açıldığı tarihte ihtiyaç sebebinin varlığı yeterli olmayıp, bu ihtiyacın yargılama sırasında da devam etmesi gerekir.

Somut olayda; davacılardan ...’in dava konusu taşınmazda 14.03.2014 başlangıç tarihli ve süresiz intifa hakkı sahibi olduğu konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. İntifa hakkı sahibi ..., 01.04.2014 tarihinde keşide ettiği ihtarname ile taşınmaza olan ihtiyacını davalıya bildirmiş, yargılama aşamasında ise halen başka bir taşınmazda kiracı olduğunu belirterek kiralananın tahliyesini istemiştir. **Davacı ...’in kirada oturmakta olduğu hususu dosya kapsamı ile sabittir. Konut ihtiyacına dayalı davalarda ihtiyaçlının kirada oturması ihtiyacın varlığı açısından yeterlidir. Kaldı ki; davacının taşınmaza ihtiyacının olduğu tanık beyanları ile de doğrulanmıştır.** Bu durumda ihtiyacın gerçek, samimi ve zorunlu olduğunun kabulü ile davalının tahliyesine karar vermek gerekirken, yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.

SONUÇ: Yukarıda birinci bentte açıklanan nedenlerle davacının sair itirazlarının reddine, ikinci bentte açıklanan nedenlerle hükmün HUMK'nun 428. maddesi gereğince davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 6100 sayılı HMK'nun Geçici Madde 3 atfıyla 1086 sayılı HUMK'nun 440. maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere, 07.03.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.

(Yukarıda yer alan yargıtay kararları karararama.yargitay.gov.tr sitesinden 03.02.2023 tarihinde alınmıştır.)






 İşbu kanun maddesi uyarınca kiraya veren; kiralanan konuta kendisinin, eşinin, alt soyunun üst soyunun veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin gereksinimi halinde kiracının tahliyesini dava yolu ile talep edebilecektir.

Makalelerimiz

EVLAT EDİNME VE KORUYUCU AİLE UYGULAMALARI

İCRA TAKİBİNDE GECİKMİŞ İTİRAZ

MURİS MUVAZAASINA DAYALI TAPU İPTAL VE TESCİL DAVALARI

BELİRSİZ ALACAK DAVALARI

Adli Yardım Talebi

KONUT GEREKSİNİMİ SEBEBİYLE TAHLİYE DAVASINDA İHTİYAÇLININ KİRADA OTURMASI