4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 122. Maddesi _"Nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlıların birbirlerine veya ana ve babanın ya da onlar gibi davrananların, diğer nişanlıya vermiş oldukları alışılmışın dışındaki hediyeler, verenler tarafından geri istenebilir. Hediye aynen veya mislen geri verilemiyorsa, sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır."_ şeklindedir. 

İlgili kanun maddesi tarafların nişanı bozması halinde nişanda takılan takıların, nişanlılık sebebiyle verilmiş olan olağan dışı hediyelerin geri istenebileceğini düzenlemektedir. Taraflar, verilen hediyelerin/altınların iadesi hususunda anlaşma sağlayamazsa iade isteyen taraf dava yoluna başvurarak _"Nişan Hediyelerinin İadesi"_ talepli dava açabilmektedir. 

İşbu davada hediyeleri talep eden davacı, davasını davalının yerleşim yerindeki aile mahkemesinde açmalıdır. Örneğin davalı, İzmir ili Karşıyaka İlçesinde ikamet ediyorsa dava Karşıyaka Aile Mahkemelerinde görülecektir.

Nişan hediyelerin iadesi davası için belirli şartların varlığı aranmaktadır. Bu şartlar; nişanlılık halinin evlilik dışında bir sebeple sona ermiş olması, hediyeler/takılar nişanlılık süreci içerisine verilmiş olması, verilen hediyelerin alışılmışın dışında olması şeklindedir. Olağandışı sayılan hediyeler, her olay kendi içerisinde değerlendirilmek kaydı ile, genellikle yüksek maddi değere sahip olan  eşyalardır. Lüks takılar, bilezik/tam set gibi altınlar, araba, ev yüksek meblağlı elektronik eşyalar, evlilik için alınan salon takımı, beyaz eşya vs. gibi eşyalar örnek olarak sayılabilir. Ancak çiçek, çikolata, kıyafet gibi düşük bedelli hediyeler olağandışı olarak sayılamayacaktır. 

Nişan hediyelerini geri isteyen tarafın nişanın sona ermesinde kusurlu olup olmadığının önemi bulunmamaktadır. Nişanın bozulmasında tarafların kusuru, maddi-manevi tazminat davalarında değerlendirilecektir.

Mevzuat uyarınca hediyelerin geri verilmesini; nişanlılar, nişanlıların ana ve babaları, nişanlıların ana ve babaları gibi davrananlar diğer nişanlıdan talep edebilecektir. Davacı, verilen hediyelerin/takıların nişan sebebiyle kendisi tarafından hediye edildiğini, nişanın bozulmasından sonra diğer nişanlının bu hediyeleri geriye iade etmediğini ispat etmesi gerekir. Bu durumda fotoğraf, video, internet yazışmaları, tanık anlatımları önem kazanacaktır.

Bir diğer önemli konu ise nişan hediyelerinin iadesini talep edilmesine ilişkin dava hakkının 1 yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğudur. Türk Medeni Kanunu'nun 123. Maddesi "Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları, sona ermenin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar." şeklindedir.

Yukarıda genel bilgiler verilmekle birlikte, somut olayın özelliklerine göre dikkat edilmesi gereken hususlarda profesyonel destek alınmasını tavsiye ederiz.

Faydalı olması dileğiyle.

Av. Fatma Nurşan Ofluoğlu & Av. Hüsne Şahin Arslan


Nişanda takılan takıların, nişanlılık sebebiyle verilmiş olan olağan dışı hediyelerin geri istenebileceğini düzenlemektedir. Taraflar, verilen hediyelerin/altınların iadesi hususunda anlaşma sağlayamazsa iade isteyen taraf dava yoluna başvurarak "Nişan Hediyelerinin İadesi" talepli dava açabilmektedir. 

   NİŞANDA VERİLEN HEDİYELERİN/ALTINLARIN GERİ İSTENMESİ

Av. Fatma Nurşan Ofluoğlu

instagram

linkedin

email

Aile, toplumumuzun temel taşlarından biridir ve evlilik ile kurulur. Ancak, evli çiftler çeşitli sebeplerle evliliklerine son vermek isteyebilmektedirler. Bu durumda boşanma istemi ile mahkemeye başvurmaları gerekecektir. 

Bazı evliliklerde, birliktelik boşanma istemi ile mahkemeye başvurulmadan önce katlanılmaz hale gelebilmekte yahut çiftlerden biri ortak yaşamın sürdürüldüğü konutu kendi isteği ile terk etmek isteyebilmektedir. Bu yazımızda, boşanma davası öncesinde ve dava görülürken ortak konutun terkinin olası sonuçlarını inceleyeceğiz.

Aile kurumu, nişanlanmadan başlayarak tüm aşamaları ile Türk Medeni Kanunu (TMK) ile korunmakta ve düzenlenmektedir. Kanun, bir adet genel, beş adet özel olmak üzere, altı adet boşanma sebebi saymıştır. (Boşanma sebeplerine ilişkin yazılar için bloğumuzda bulunan diğer yazılara göz atabilirsiniz.) özel boşanma sebeplerinden birini de terk oluşturmaktadır. Ancak, madde 164’te düzenlenen ve özel boşanma sebebi olan terk ile, yazımızda inceleyeceğimiz boşanma davasında tarafların kusur oranlarının belirlenmesi için kullanılabilecek ortak konutun terki farklı konulardır. 

Taraflar, boşanma talebinde bulunduklarında, kanunumuzda yer alan boşanma sebeplerinden bir ya da birkaçının gerçekleştiğime ilişkin deliller sunmaktadır.  Dosyada sunulan deliller ışığında mahkeme evliliğin devam edemeyeceğine karar verdiğinde boşanma kararı vermektedir. 

Tarafların talepleri doğrultusunda boşanma kararına ek olarak maddi-manevi tazminat konularında karar verilebilmesi için tarafların evliliğin sonlanmasına etki eden kusurlarının mahkemece değerlendirilmesi gerekmektedir. Zira, madde 174 “kusursuz veya daha az kusurlu tarafın, kusurlu taraftan” maddi-manevi tazminat talebinde bulunabileceğini düzenlemiştir. 

Boşanmaya sebebiyet veren kusurluluk hali, TMK madde 185’te yer verilen evlilikte tarafların hak ve yükümlülüklerine ilişkin şartların tarafların biri ya da her ikisi tarafından yerine getirilmemesi ile meydana gelebilecektir. Madde metni şu şekildedir;

“…_Eşler, evlilik birliğinin mutluluğunu elbirliğiyle sağlamak ve çocukların bakımına, eğitim ve gözetimine beraberce özen göstermekle yükümlüdürler. **Eşler birlikte yaşamak, birbirine sadık kalmak ve yardımcı olmak zorundadırlar…**_” 
Maddeden de açıkça anlaşılacağı üzere, birlikte yaşamak eşlerin evlenmekle üstlendiği bir yükümlülüktür. 

Dolayısıyla, bu yükümlülüğü yerine getirmeyen ve ortak konutu herhangi bir geçerli sebep olmadan terk eden taraf, “kusurlu” olabilecektir. Örneğin ortada hiçbir geçerli sebep bulunmadan ortak konutu terk ederek fiili olarak ailesi ile yaşamaya başlayan ve ortak konuta uzunca bir süre gelmeyen eş,  evliliğin yükümlülüklerine aykırı davranması sebebi ile kusurlu sayılabilecektir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken asıl husus, geçerli sebebin bulunmamasıdır. Zirak kanunumuz , ortak konutun terkinin kusur sayılamayacağı, ortak konutun terkini gerekli kılabilecek bazı halleri de TMK madde 197’de saymış bulunmaktadır.  

“_Eşlerden biri, ortak hayat sebebiyle **kişiliği, ekonomik güvenliği veya ailenin huzuru ciddî biçimde tehlikeye düştüğü sürece** ayrı yaşama hakkına sahiptir…_”

Bu durumda, ortak konutu terk eden kişinin terk eylemi, fiziksel veya ruhsal bütünlüğü tehlike altında olduğunda yahut aile yaşamı veya aile bireylerinin mutluluğu tehdit edildiğinde artık kusur oluşturmayacaktır. Örneğin fiziksel şiddete uğrayan eşin, fiziksel şiddeti uygulayan eşinin bulunduğu evi terk etmesi kusur oluşturmayacaktır. Yine, sürekli olarak hakaret edilen, hor görülen eş, durum delillerle kanıtlandığında, ortak konuttan ayrı yaşaması evlilik birliğinin yükümlülüklerini ihmal ettiği anlamına gelemeyeceğinden kusur oluşturan bir terk durumunu oluşturmayacaktır.  

Yine, madde 164, “_Diğerini ortak konutu terk etmeye zorlayan veya haklı bir sebep olmaksızın ortak konuta dönmesini engelleyen eş de terk etmiş sayılır._” hükmünü içermektedir. Buradan yola çıkarak söylemek gerekir ki ortak konutta yaşamaya devam eden eş, ortak konuttan diğer eşi uzaklaştırmış ve dönmesini de engellemişse “terk” eyleminde bulunmuş sayılmakta ve “kusurlu” bulunabilmektedir. Örneğin eşi işyerine gittiğinde kapı kilidini değiştiren ve anahtar vermeyip eve de almayan eş, her ne kadar ortak konutta kalmaya devam etse de terk eylemini gerçekleştiren kişi olacak ve mahkeme tarafından kusurlu sayılabilecektir.

Belirtmekte fayda vardır ki, ortak konutun terki eyleminin “kusur” oluşturup oluşturmadığı, somut olaya bağlı olarak mahkeme tarafından belirlenecektir. Mahkeme, bu konudaki kararını taraflarca sunulan delillere göre verecektir. 

Evlilik birliği ve boşanma, aile hukukunu ilgilendiren hassas ve her ilişki için değişkenlik gösterebilen bir konudur. Yazımız bilgilendirme amaçlı olup ortak konutun terki ve boşanma hususuna ilişkin konularda bilgi sahibi olmak için alanında uzman  avukatlardan danışma ve yardım alınması gerekmektedir.



Ortak konutun geçerli bir sebep olmadan terki, mahkemece terk eden eşin evliliğin sonlanmasında kusurlu sayılmasına sebep olabilecektir.

BOŞANMA DAVASINDA ORTAK KONUTUN TERKİNİN KUSURA ETKİSİ

Av. Pakize Yıldırım

## MEHİR SENEDİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ
# Mehir Senedi Nedir?
Mehir (Mehr), kelime anlamı olarak ''Ücret'' anlamına gelen; dini evlenme sırasında veya sonlanması durumunda evlenecek erkeğin, evlenecek kadına belirli bir para yahut malı verme taahhüdünü ifade eder. Mehir senedi,mehir taahhüdünün yazıya dökülmesi ile düzenlenen bir senet türüdür. Mehir senedinden kaynaklanan alacaklar ise, mehir alacağı olarak nitelendirilir. İslam Hukuku kapsamında mehir; mehr-i müeccel ve mehr-i muaccel olarak temelde ikiye ayrılmaktadır: Mehr-i muaccel akit anında veya nişanlanınca peşin ödenen mehirdır, Mehr-i müeccel ise bir kısmının veya tamamının ödenmesi belirli bir vadeye bağlanmış veya sonraya bırakılmış mehirdir.

## Mehir Senedinin Geçerliliği Var Mıdır?
Mehir alacağı, modern hukuk sistemimizde yer almamakla birlikte, İslam Hukuku alanını ilgilendiren bir husustur. Bu nedenle, mehir alacağı Türk Borçlar Kanunu kapsamında açıkça düzenlenmiş değildir. Ancak, uygulamadaki varlığı ve örfi olarak günümüze kadar sürdürülmüş olması nedeniyle, hukukumuzda bir karşılık bulmaktadır.

Pozitif hukukumuzda mehir alacağı, bağlayıcı olarak 2.12.1959 tarih ve E. 14, K. 30 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ile yer bulmuştur. Anılan kararda mehir alacağının geçerliliği şu şekilde ifade edilmektedir: ''Türk Medeni Kanunu, evlenme sözleşmesi sırasında karı kocadan birinin diğerine bir mal veya para vermesini ya da vermeyi vaad edip bir süre ertelemesini yasaklamamıştır. Bu nedenle, eski hükümlere göre kurulmuş mehir, Medeni Kanun tarafından yasaklanmış bir hukuki ilişki olarak kabul edilemez.''

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 25.10.1965 günlü, 4557/5028 sayılı kararında: '' Mehr sözleşmeleri bugün de geçerlidir.'' Denilmekle, İslam Hukuku ile Modern Hukuk arasındaki farklılıktan doğan sorunlara çözüm bulunmaya çalışılmıştır.

# Mehir Senedinin Modern Hukuktaki Yeri Nedir?
Mehir senedi, mehir alacağı gibi kavramlar, yukarıda da izah edildiği üzere, yürürlükteki hukuk sistemimizin bir parçası değildir. Ancak, hukuk dünyasından tamamen dışlanmış da değildir. Mehir alacağı, Yargıtay Kararları ile varlığı kabul edilen ve hukuk dünyasında sonuç doğuran bir alacak türüdür. 

Mehir alacağı, İslam Hukuku açısından herhangi bir şekle tabi değildir. Geleneksel anlamda, imam nikahı esnasında damat, geline karşı bir miktar mehir vaadinde bulunmakla yükümlülük altına girer. Sözlü olarak verilmiş bu taahhüt modern hukukta bir geçerliliğe sahip değildir. Ancak, gerekli şartları taşıması halinde, mehir alacağının bağlandığı mehir senedi; Türk Borçlar Kanunu’nun 286. maddesinde düzenlenen bağışlama sözleşmesi veyahut duruma göre Türk Borçlar Kanunu’nun 288. maddesinde düzenlenen bağışlama vaadi sözleşmesi olarak kabul edilecektir.

Mehir senedinin bağışlama vaadi olarak kabul edilebilmesi için, bağışlama vaadi sözleşmesine ilişkin şartları karşılaması gerekmektedir. Bu şartlara göre; taraflar ehliyetli olmalı, sözleşme yazılı şekilde yapılmalı, sözleşme ahlaka ve kamu düzenine aykırı olmamalı, sözleşme konusu belirli veya belirlenebilir olmalı, sözleşme konusu satışı ve kullanılması yasak olmayan şeylerden oluşmalı ve sözleşme karşılıksız olmalıdır.

Mehir alacağının geçerliliği hususunda farklı görüşler mevcut olsa da, doktrinde genel kabul olarak, ''Mehir Alacağı'' kavramı, ''Başlık Parası'' kavramından farklı olarak, kadının ailesine değil de bizzat kadının kendisine verilmesi kararlaştırılan bir alacak olduğundan, ahlaka ve kamu düzenine aykırılık teşkil etmeyeceği kabul edilmiştir. 

Mehir alacağının varlığından bahsetmek için bir diğer şart ise yazılı olmasıdır. Yazılı olmayan mehir vaadine dayanılarak herhangi bir talepte bulunulması mümkün değildir.Bağışlama vaadi sözleşmeleri dolayısı ile mehir senetleri adi yazılı şekil şartına tabidir.Bunun anlamı, tarafların aralarında yapacakları bir sözleşme ile geçerli bir senet oluşturmalarının mümkün olduğudur. ANCAK, dikkat edilmesi gereken husus, mehir senedi ile taşınmaz vaadinde bulunuluyorsa, o zaman taşınmaz satış vaadi hükümlerine göre mehir senedinin resmi yazılı şekilde yapılması, bir diğer anlatımla noterlikçe düzenlenmesi zorunludur. 

# Mehir Alacağı Ne Zaman İstenebilir?
Mehir, tarafların iradelerine göre evlenme anında peşin olarak verilebilir veya ileri bir tarih belirlemek suretiyle kararlaştırılabilir. Bununla birlikte, ileri bir tarihte verileceği kararlaştırılmış ancak belli bir tarih belirlenmemiş olabilir. Bu durumda, tarih belirlenmiş ise vadesi geldiğinde mehir alacağı muaccel hale gelecektir. Tarih belirlenmemiş ise; en geç boşanma veya taraflardan birinin ölümü ile muaccel hale gelecektir. 

# Mehirden Dönülmesi Mümkün Müdür?
Mehir senedine bağlı mehir alacağı, bağışlama sözleşmesi hükümlerine tabi olduğundan ötürü, şartları oluştuğu takdirde mehirin geri alınması da mümkündür. Türk Borçlar Kanunu'nun 295. maddesi uyarınca:''Bağışlayan, aşağıdaki durumlardan biri gerçekleşmişse, elden bağışlamayı veya yerine getirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve bağışlananın istem tarihindeki zenginleşmesi ölçüsünde, bağışlama konusunun geri verilmesini isteyebilir:1-Bağışlanan, bağışlayana veya yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse, 2-Bağışlanan, bağışlayana veya onun ailesinden bir kimseye karşı kanundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde aykırı davranmışsa, 3- Bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse.'' Denilmektedir. Bu kapsamda, kadının eşine karşı sadakat yükümlülüğünü ihlal etmesi gibi durumlarda, verilen mehir, sebebin öğrenilmesinden itibaren bir yıllık hak düşürücü süres içerisinde geri istenebileceği gibi taahhüt edilen mehir vaadinden de dönülmesi mümkündür.

# Mehir Alacağı Üçüncü Kişilerden İstenebilir Mi?
Mehirden kaynaklanan borcun ifasının, üçüncü bir kişi tarafından yerine getirilmesi mümkündür. Bu durumda, mehir alacağı son bulacaktır. Bununla birlikte, mehir senedi ile doğrudan üçüncü bir kişi de borç altına girebilmektedir. Bu kapsamda, üçüncü kişi doğrudan bağışlama vaadi sözleşmesinin tarafı olacaktır. Bu durumda, mehir alacağı talebi borç altına giren üçüncü şahsa karşı yöneltilmek zorundadır.

Evlenecek erkek tarafından verilen mehir senedi, erkeğin ölümü halinde mirasçılarından istenebilecektir. Bu durumda da, mehir alacağı talebi, ölen erkeğin mirasçılarından talep edilebilecektir. Yine aynı şekilde, koşulları oluşmuş ise; ölen erkeğin mirasçıları da bir yıllık geri alma süresi içerisinde verilen mehirin iadesini sağ kalan eşten talep edebilecektir. 

# MEHİR ALACAĞINA İLİŞKİN EMSAL YARGITAY KARARLARI 

Davacı-karşı davalı kadın tarafından boşanma davası ile birlikte evlenirken düzenlenen mehir senedi nedeniyle 101 adet cumhuriyet altınının aynen olmadığı taktirde bedelinin iadesi talep edilmiş, davalı-karşı davacı erkek tarafından evlenirken taraflar arasında mehir senedi düzenlenmediği iddia edilmiş olup, Küçükçekmece 6. aile mahkemesinin 2016/224 esas, 2017/408 karar, 07/06/2017 tarihli kararı ile tanık anlatımlarından bu şekilde bir mehir belgesi düzenlendiği ve 101 altın olarak belirlendiği gerekçesi ile mehiralacağı davasının kabulüne karar verildiği, davalı-karşı davacı erkeğin istinaf etmesi üzerine İstanbul Bölge Adliye mahkemesi 38. Hukuk Dairesinin 2018/397 esas, 2020/768 karar sayılı ilamı ile " dava konusu mehireşyalarının taraflar arasında senede bağlanmış olduğu öne sürülmesine karşın delil olarak sunulan senet imzalı değildir. Dolayısıyla kadın, erkeğin senette belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini ve senede bağlı bir ziynet eşyası alacağı olduğunu ispatlamak zorundadır. Evlenme sırasında mehir senedi düzenlendiği konusunda kadının soyut tanık beyanlarının hükme esas alınması tek başına iddiayı ispata yeterli görülmemiştir" şeklindeki gerekçe ile mehir alacağı davasının reddine karar verilmiş, bu karar davacı-karşı davalı kadın tarafından temyiz edilmiştir.

Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, taraflardan her biri, hakkını dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür.” ifadesine yer verilmiştir.

Kanuni bir karineye dayanan taraf, sadece karinenin temelini oluşturan vakıaya ilişkin ispat yükü altındadır. Kanunda öngörülen istisnalar dışında, karşı taraf, kanuni karinenin aksini ispat edebilir. Davacı kadın tarafından dava konusu mehir eşyalarının taraflar arasında senede bağlanmış olduğu öne sürülmesine karşın delil olarak sunulan senet imzalı değildir. 

Dolayısıyla kadın, erkeğin senette belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini ve senede bağlı bir ziynet eşyası alacağı olduğunu ispatlamak zorundadır. Davacı kadın mehir senedine dayalı alacak davasını gösterdiği diğer delillerle kanıtlayamamıştır. Ancak, davacı dava dilekçesinde açıkça yemin deliline de dayanmıştır. İspat yükü kendisine düşen ve davasını diğer delillerle kanıtlayamayan davacı tarafa, diğer tarafa yemin teklif etme hakkı hatırlatılıp, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 225 ve devamı maddelerindeki yeminle ilgili usul işlemleri yerine getirilip, gerçekleşecek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, davanın reddine karar verilmesi isabetsiz olup, bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 05.11.2020, 2020/4902 E., 2020/5437 K.) 

“Davacının dayandığı 25.9.1984 tarihli evlenmeden mütevellit verilen mehir senedi başlıklı belgede 1 göz oda 15 m2 yerin davacıya verileceği yazılıdır. Taşınmazın 13 parsel üzerinde bulunduğu ve tapulu olduğu açıktır. Tapulu taşınmazların mülkiyetinin naklini içeren sözleşmelerin Borçlar Kanunu 213 maddesi, Medeni Kanunun 634. maddesi Tapu Kanunu 26-27 ve Noterlik Kanunu 60. maddeleri uyarınca resmi biçimde yapılması şarttır. Dayanılan sözleşme haricen düzenlenmiş olduğundan geçersizdir. Bu sözleşmeye dayanarak mülkiyet devri
yada bedel istenemez.” (YHGK 12.05.2004 tarihli 2004/13-292E. ve 2004/275K.)

''Taraflar arasında görülüp kesinleşen … 4. Aile Mahkemesi’nin 2010/953 E., 2012/844 K. sayılı kararında; tarafların eşit oranda kusurlu oldukları kabul edilerek tarafların boşanmalarına karar verilmiştir. Bu durumda, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 295/2 maddesinde düzenlenen bağışlamanın geri alınması koşullarının gerçekleştiğinden söz edilmesi mümkün değildir. Mahkemece, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.''(3. Hukuk Dairesi 2017/16591 E. , 2019/2713 K.)

Yukarıda emsal kararlardan farklı uyuşmazlıklara ilişkin örnekler sunulmuştur,  mehir alacağına ilişkin her uyuşmazlığın niteliğine göre inceleme ve araştırma yapılması gerekmektedir.Mehir alacağına ilişkin genel bilgiler verilmekle birlikte, somut olayın özelliklerine göre dikkat edilmesi gereken hususlarda profesyonel destek alınmasını tavsiye ederiz.

**Av. Nurefşan İRDEMEZ**


1636963906-bosanma-davalarnda-mehir-senedi-webp (1).webp

Mehir (Mehr), kelime anlamı olarak ''Ücret'' anlamına gelen; dini evlenme sırasında veya sonlanması durumunda evlenecek erkeğin, evlenecek kadına belirli bir para yahut malı verme taahhüdünü ifade eder.

MEHİR SENEDİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

Av. Nurefşan İrdemez

phone


**Ziynet Eşyası Nedir?**

Ziynet eşyası; evlilik sebebiyle damat ve geline verilen altın, gümüş gibi kıymetli madenlerden yapılmış hediyeler şeklinde tanımlanabilecektir. Ziynet eşyası karşımıza evlilik merasimlerinde çiftlere verilen; bilezik, takı seti, saat, küpe, altın, gerdanlık, altın kelepçe vb. şekilde çıkmaktadır.

**Düğün Takıları (Ziynet Eşyaları) Kime Aittir?**

Yargıtay içtihatları uyarınca kadına takılan her türlü ziynet eşyası ve para gibi ekonomik değeri olan eşyalar kadına aittir. Erkeğe takılan ancak kadına özgü olmayan ziynet eşyaları ve para ise erkeğe ait olacaktır. Kadına özgü kavramından kasıt; bilezik, kolye, küpe vb. takılardır. Yani erkeğe takılsa dahi bilezik, kolye, küpe gibi ekonomik değeri olan süs eşyaları kadına ait olacaktır. Ancak erkeğe takılan saat, çeyrek/yarım/tam altın vb. ziynet eşyaları erkeğe ait olacaktır. 

Yukarıda aktarılan genel kuralın yanında  eşler arasında  ziynet eşyalarına yönelik bir sözleşme mevcut ise işbu sözleşme dikkate alınacaktır. Yahut başkaca bir yerel adet var ise ilgili yerel adet dikkate alınarak ziynet eşyalarının kime ait olduğuna bakılacaktır.

**Ziynet Eşyalarına İlişkin Talepler Nasıl İstenir?**

Ziynet eşyalarına ilişkin talepler boşanma davası ile birlikte talep edilebileceği gibi ayrı bir dava konusu da yapılabilecektir. Burada görevli mahkeme aile mahkemeleridir. Ziynet eşyalarının iadesi talebinin kabulü için; talep edenin istekte bulunması, ziynet eşyalarının varlığını ve karşı tarafta kaldığını yahut geri iade edilmek üzere kendisinden alındığının ispat edilmesi gerekmektedir.

**Ziynet Eşyalarının İadesi ve İspat İle İlgili Örnek Yargıtay Kararları**

"Davacı kadın dava dilekçesinde, ziynet eşyasının davalı erkek ve ailesi tarafından alınıp harcandığını ve kendisine iade edilmediğini iddia etmiş, davalı erkek ise cevabında, kadının talep ettiği kadar altının düğünde takılmadığı ve takılanların kadın tarafından kuaför dükkanı açılmak için kullanıldığını savunmuştur. **Davacı kadın ziynet eşyasının erkek ve ailesi tarafından alındığını ve kendisine geri verilmediğini ispat yükü altındadır. Davalı erkek bu beyanı ile ziynetlerin kendisinde olduğunu kabul etmemiş olup ispat yükünü üzerine almamıştır. Bu durumda, ziynet eşyalarının davalı erkek ve ailesi tarafından alınıp harcandığının davacı kadın tarafından ispatlanması gerekmektedir. Davacı kadının tanıklarının ziynetlere ilişkin beyanı bizzat görgüye dayalı olmayıp aktarımdan ibarettir. Tanıkların iddia edilen vakıayla ilgili somut, görgüye dayalı bir bilgileri yoktur.** Dosyada iddiayı kanıtlamaya elverişli başkaca bir delil de bulunmamaktadır. Davacı kadın yemin deliline dayanmamış, gösterdiği diğer delillerle de dava konusu ziynet eşyalarının erkek tarafından elinden alındığını ve iade edilmediğini ispat edememiştir. Bu durumda mahkemece, davacı kadının ziynet alacağı talebinin reddi gerekirken, kabulü doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir." (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2021/4979 E. , 2021/7845 K.)
   
 "**Ziynet eşyası rahatlıkla saklanabilen, taşınabilen, götürülebilen nitelikte eşyalardan olması nedeniyle normal koşullarda ziynet eşyasının kadının üzerinde olduğunun kabulü gerekir. Hayat deneyimlerine göre olağan olan bu çeşit eşyanın kadının üzerinde olması ya da evde saklanarak muhafaza edilmesidir.** Bunların erkeğin zilyetlik ve korunmasına terk edilmesi olağan durumla bağdaşmaz. Bunun doğal sonucu olarak; evden ayrılmayı tasarlayan kadının bu eşyaları yanında götürmesi veya gizlemesi veya evden ayrılırken üzerinde götürmesi mümkündür. **Bu durumda kadın eşin dava konusu edilen ziynet eşyaları hakkında ilk olarak varlığını, ikinci olarak da varlığı kanıtlanan bu ziynetlerin evlilik birliği içinde kendisinden alındığını ve tekrar iade edilmediğini eğer bu şekilde elinden alınmamış ise evden ayrılırken bu eşyaları yanında götürmesinin mümkün olmadığını ispat yükü altındadır.** " (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/2443 E., 2020/918 K.)
 
 "Davacı kadın dava dilekçesinde, davalı erkeğin 20 TL verip kendisini babasının evine gönderdiğini ve daha sonra aramadığını, ziynet eşyalarının kendisine iade edilmediğini iddia etmiş, davalı erkek ise süresinde vermiş olduğu cevap dilekçesinde, davacı kadının el öpmek amacıyla babasının evine gittiğini ve ziynet eşyalarını yanında götürdüğünü ziynet eşyalarının kadında bulunduğunu savunmuştur. Dosya içerisinde bulunan fotoğraflar üzerinde kuyumcu bilirkişi rapor hazırlayarak dosyaya sunmuş olup ziynetlere ilişkin tanık beyanı bulunmamaktadır. Davacı kadın ziynet eşyasının erkek tarafından alındığını ve kendisine geri verilmediğini ispat yükü altındadır. Ziynet eşyalarının niteliği gereği, kadının ortak konuttan ayrılırken yanında götürmesi hayatın olağan akışına uygun düşer. Davacı kadının tanıklarının ziynetlere ilişkin beyanı bizzat görgüye dayalı olmayıp aktarımdan ibarettir. Tanıkların iddia edilen vakıayla ilgili somut, görgüye dayalı bir bilgileri yoktur. Dosyada iddiayı kanıtlamaya elverişli başkaca bir delil de bulunmamaktadır. Davacı kadın yemin deliline dayanmamış, gösterdiği diğer delillerle de dava konusu ziynet eşyalarının erkek tarafından elinden alındığını ve iade edilmediğini ispat edememiştir. Bu durumda mahkemece, davacı kadının ziynet talebinin reddi gerekirken, kabulü doğru olmamış ve bozmayı gerektirmiştir. SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda gösterilen sebeple BOZULMASINA, temyiz peşin harcının istek halinde yatırana geri verilmesine, işbu kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere oybirliğiyle karar verildi."(Yargıtay 2. Hukuk Dairesi  2017/7077 E.,  2018/12741 K.)
 
 Davacı kadın dava dilekçesinde, tarafların evlendikten sonra davalının babası ile ikamet ettiklerini, ziynet eşyalarının müşterek haneyi terk ederken davalıların zilyetliğinde kaldığını belirterek dava dilekçesi ekinde bildirdiği ziynetlerin aynen iadesi, olmadığı takdirde bedelinin ödenmesini talep etmiş, cevaba cevap dilekçesi ile de; tarafların bir süre davalı ... ile aynı evde ikamet ettiklerini, daha sonra ziynet eşyalarının satılarak davalı ...'in ailesinin alt katındaki dairenin satın alındığını, davalılar ile ikamet ettiği evin alt katına taşındıklarını, bu ev alınırken ziynet eşyalarının kullanıldığını ve bu evin davalı ...'in kardeşi ....... adına kaydedildiğini, bu taşınmazın daha sonra satılarak davalı ... adına minibüs hattı ve minibüs satın alındığını belirtmiştir. Davalı erkek ise cevap dilekçesinde ziynet eşyalarını davacı kadının giderken yanında götürdüğünü, bir kısım ziynet eşyasının davacı adına araba alınırken bozdurulduğunu beyan etmiştir. İlk derece mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, kararın davalılarca istinaf edilmesi üzerine bölge adliye mahkemesince davacı tanığı ... ile davalılar arasında husumet olduğundan bu tanığın beyanıyla davanın kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğu, davacıya dava dilekçesinde dayandığı yemin delilini kullanma hakkı hatırlatılarak sonucuna göre işlem yapılması gerektiği gerekçesiyle ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir. İlk derece mahkemesince, 11.03.2021 tarihli kararla, davacı kadının ziynet eşyalarına ilişkin iddiasını ispat edemediği, yemin deliline dayanmasına rağmen davalıya yemin teklif etmeyeceklerini bildirmesi karşısında davanın reddine karar verilmiş ve karar davacı kadın tarafından istinaf edilmiştir. Bölge adliye mahkemesince, davacının istinaf itirazlarının esastan reddine karar verilmiştir. Her ne kadar tanık ....’un beyanlarının davalılarla arasında husumet olduğu gerekçesiyle hükme esas alınmadığı belirtilmiş ise de, tanığın, davalı ... ile düğününe gelmediğinden küs olmasının aralarında husumet olduğunu göstermeyeceği, **tanığın beyanlarını çürütecek nitelikte dosyada delil olmadığı gibi tanığın beyanlarının dosya içeriğiyle ve olayların akışıyla uyumlu olduğu anlaşılmaktadır.** Gerçekleşen bu durum karşısında, dosyadaki tüm deliller birlikte değerlendirilip gerçekleşecek sonucu uyarınca kadının varlığı kanıtlanan ziynetleri yönünden davasının kabulüne karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile davasının tümüyle reddine karar verilmesi doğru olmayıp, bozmayı gerektirmiştir. (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi  2021/6530 E.,  2021/7210 K.)

Bu yazımızda konumuzdan genel hatları ile bahsedilmiştir. Somut olaya göre değişen birçok husus bulunmakta olup hukuki sürecin daha sağlıklı yönetilmesi adına her zaman bir uzmandan yardım almakta fayda vardır.

Faydalı olması dileğiyle.
   

Ziynet eşyası; evlilik sebebiyle damat ve geline verilen altın, gümüş gibi kıymetli madenlerden yapılmış hediyeler şeklinde tanımlanabilecektir. Ziynet eşyası karşımıza evlilik merasimlerinde çiftlere verilen bilezik, takı seti, saat, küpe, altın, gerdanlık, altın kelepçe vb. şekilde çıkmaktadır.

ZİYNET EŞYALARI (DÜĞÜN TAKILARI) DAVASI

**Anayasa Mahkemesi Kadının Evlendikten Sonraki Soyadı İle İlgili Hangi Kanun Maddesini İptal Etti?**

Türk Medeni Kanunu'nun 187. Maddesi "Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir." şeklinde düzenlenmiştir. İşbu kanun maddesi gereğince kadınların, evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanmaları mümkün değildir. 

Anayasa mahkemesine yapılan başvuru ile yukarıda yer alan kanun maddesinin iptali talep edilmiştir.  **Anayasa Mahkemesi ise 2022/155 E. 2023/38 K. Ve 22/2/2023 Tarihli Kararı ile; 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinin “Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir.” şeklindeki  cümlesinin iptaline oy çokluğu ile karar vermiştir.**

**Anayasa Mahkemesi İptal Kararını Hangi Gerekçelere Dayandırdı?**
Anayasa Mahkemesi iptal kararını, ilgili kanun maddesinin Anayasanın 10. Maddesinde düzenlenen eşitlik hakkını ihlal ettiğine dayandırmıştır.  Anayasa'nın 10. Maddesi "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar." şeklindedir.

Anayasa Mahkemesinin kararının içeriğinde ayrıca ortak soyadının aile bağlarını korumanın zorunlu unsuru olmadığına değinmiş,  aile bağlarının korunup güçlendirilmesi amacının da kuralla öngörülen farklı muamelenin makul nedeni olarak kabul edilmesi mümkün olmadığını belirtmiştir. Evlenmeden önceki soyadının evlendikten sonra da tek başına kullanılması bağlamında kadın ve erkek arasında kuralla öngörülen farklı muamelenin nesnel ve makul bir temele dayanmadığına dikkat çekerek  eşitlik ilkesini ihlal edildiği sonucuna ulaşmıştır.

**Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?**

Anayasa Mahkemesinin iptal kararı resmi gazetede 28 Nisan 2023 tarihinde yayımlandı. İptal kararı, resmi gazetede yayım tarihinden itibaren 9 ay sonra yürürlüğe girecektir. Mahkemenin verdiği iptal kararı ile birlikte hukuksal bir boşluğun ortaya çıkacağı aşikardır. İşbu sebepten iptal kararı belirli bir süre sonra yürürlüğe girecek ve  bu süre zarfında iptal edilen kuralın yarattığı boşluğun doldurulması için çeşitli çalışmalar yapılması beklenecektir.

Resmi gazetede yayımlanan kararın ayrıntılı içeriğine aşağıdaki link aracılığıyla ulaşabilirsiniz. Faydalı olması dileğiyle. 

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/04/20230428-9.pdf 


 İşbu kanun maddesi gereğince kadınların, evlenmeden önceki soyadını tek başına kullanmaları mümkün değildir. 

Anayasa mahkemesine yapılan başvuru ile yukarıda yer alan kanun maddesinin iptali talep edilmiştir. 

KADININ KOCASININ SOYADINI ALMASINI GEREKTİREN KANUN MADDESİNİN İPTALİ

Av. Rümeysa Culfa

Mahkemece hükmedilen nafaka miktarı, belirli bir zaman sonrasında ekonomik, sosyal vb. değişiklikler ile birlikte yetersiz kalabilmektedir. Böyle bir durumda lehine nafaka hükmedilen taraf, yetersiz kalan nafaka miktarının artırılması için mahkemeye başvurabilir. İşte bu başvuru neticesinde yürütülen dava "Nafaka Artırım Davası" olarak adlandırılmaktadır. Bu yazımızda nafaka artırım davasının; genel niteliklerine, şartlarına, başvuru şekli, süresi gibi hususlara değineceğiz. 

**Hangi Nafaka Türleri İçin Nafaka Artırım Davası Açılabilir?**

Türk Medeni Kanunu uyarınca dört tür nafaka söz konusudur. Bunlar; tedbir nafakası, iştirak nafakası, yoksulluk nafakası ve yardım nafakasıdır. Kanundaki bu nafaka türlerinin tamamının artırılmasını talep etmek mümkündür. 

- Yoksulluk nafakası, boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan tarafa yani eşlerden birine geçimi için mahkeme tarafından hükmedilen nafaka türüdür.
-  Yardım nafakası,  yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoy ve altsoy ile kardeşlere  verilen nafakadır.
-  İştirak nafakası, velayeti kendisine verilmeyen eş aleyhine, ergin olmayan çocuk lehine  hakim tarafından hükmedilen nafaka türüdür.
-  Tedbir nafakası ise,  dava süresince eş ve çocuğun mağdur olmaması adına mahkemece hükmedilen  bir nafakadır.  Ancak tedbir nafakası, dava süresi içerisinde hakimin ara kararı ile başlayıp ilgili davanın karara bağlanıp kesinleşmesi ile sona erecektir. Tedbir nafakasının artırımı, dava süreci içerisinde talep edilebilecektir.

**Nafaka Artırım Davasında Taraflar Kimlerdir?**

Nafaka artırım davasında davacı, lehine daha önce nafaka hükmedilen nafaka alacaklısıdır. Davalı ise, aleyhine nafakaya hükmedilmiş olan nafaka yükümlüsüdür.

**Nafaka Artırım Davasının Şartları Nelerdir?**

- Nafakanın artırımını talep edebilmek için öncelikle, önceden mahkemece nafakaya hükmedilmiş olunması gerekir. Yani nafaka artırım davası açabilmek için mevcut bir nafaka kararı var olmalıdır.

- Mevcut mahkeme kararında nafakanın irat şeklinde ödenmesine karar verilmiş olması gerekmektedir. Hukukumuzda nafakanın ödenmesine; sermaye  ya da irat şeklinde karar verilebilir. Sermaye şeklinde ödenmesine karar verilmesi demek; mahkemece belirtilen nafaka tutarının tek seferde ödenmesi anlamına gelmektedir. Sermaye şeklinde ödenmesine karar verilen ve tek seferde ödenen nafakanın artırımı mümkün olmayacaktır. Çünkü  mahkemece belirlenen sermayenin nafaka yükümlüsü tarafından ödenmesi neticesinde ortada ödenecek nafaka kalmayacaktır. Ancak irat şeklinde ödeme yani her ay düzenli ödeme yapılması hali ile nafaka kararına hükmedildi ise nafaka artırımı talep edilebilecektir.

- Türk Medeni Kanunu'nun yoksulluk nafakası ile ilgili 176/4 Maddesi "Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir.", Türk Medeni Kanunu'nun iştirak nafakası ile ilgili 331. Maddesi "Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır." şeklindedir. Mevzuat ve yargıtay kararları gereğince nafaka miktarının artırılmasının talebi için; nafaka yükümlüsünün gelirinin artması, nafaka alacaklısının  gelirinin azalması, mevcut nafakanın giderleri karşılamakta yetersiz kalması, tarafların mali durumlarında başkaca değişiklikler gibi haller gerekmektedir.

**Nafaka Artırım Davası Hangi Mahkemede ve Nasıl Açılır?**

İşbu dava, nafaka alacaklısının yerleşim yerinde bulunan aile mahkemesine dilekçe ile yapılacak başvuru ile açılır. Başvurusu sırasında ödenmesi gerekli harçlar ve diğer yargı giderleri başvurandan alınacaktır. 

**Nafaka Artırım Davası Ne Zaman Açılabilir?**

Nafaka artırım davası adına belli bir süre öngörülmemiştir. Önemli olan dava açmadaki koşulların oluşmasıdır. Elbette ki mahkeme;  mevcut nafaka kararının ne zaman verildiğini tespit edecek, nafakaya hükmedilen zamanki koşullar ile davanın açıldığı zamanki koşulları değerlendirecektir.

**Anlaşmalı Boşanma Sonrasında Nafaka Artırım Davası Açılabilir mi?**

Anlaşmalı boşanma ile nafakaya hükmedilmiş ise sonrasında nafaka miktarının yetersiz gelmesi durumunda nafaka artırım davası açılabilir. Anlaşmalı şekilde boşanmış olmak, nafaka artırım davası açmaya engel değildir.


İşbu yazımızda genel hatları ile nafaka artırım davasından bahsetmiş isek de somut olaya göre değişkenlik gösteren birçok hususun bulunduğunu belirtmek isteriz. En başta somut olaya göre değerlendirme yapılarak usule uygun bir dilekçe ile başvuru gerçekleştirilmeli, süresinde deliller bildirilmeli, dava süreci takip edilmelidir. Hukuki sürecin sağlıklı yönetilmesi ve hak kaybına uğramamak adına avukata başvurulması önerilir. Faydalı olması dileğiyle.




Lehine nafaka hükmedilen taraf, yetersiz kalan nafaka miktarının artırılması için mahkemeye başvurabilir. İşte bu başvuru neticesinde yürütülen dava "Nafaka Artırım Davası" olarak adlandırılmaktadır.

Makalelerimiz

NİŞANDA VERİLEN HEDİYELERİN/ALTINLARIN GERİ İSTENMESİ

BOŞANMA DAVASINDA ORTAK KONUTUN TERKİNİN KUSURA ETKİSİ

MEHİR SENEDİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

ZİYNET EŞYALARI (DÜĞÜN TAKILARI) DAVASI

KADININ KOCASININ SOYADINI ALMASINI GEREKTİREN KANUN MADDESİNİN İPTALİ

NAFAKA ARTIRIM DAVASI